Η εκλεγμένη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ το 2024 αναμένεται να φέρει σημαντικές ανακατατάξεις στα αμυντικά κονδύλια της Ευρώπης, καθώς επίσης και στις διατλαντικές σχέσεις και την κατάσταση στην Ουκρανία, με ενδεχόμενες ενδείξεις για ένταξή της στην Ευρωατλαντική συμφωνία.
Το ΝΑΤΟ
Σύμφωνα με αναλύσεις του geopolitical monitor, πολλές χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, έχουν κάνει σημαντικά βήματα προς την ευρωπαϊκή αυτονομία και την αύξηση των αμυντικών δαπανών, αποδεικνύοντας ότι είναι αξιόπιστοι συνεργάτες, ανεξαρτήτως πολιτικής κατεύθυνσης στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αντίθετα, η Γαλλία και η Γερμανία φαίνονται πιο ευάλωτες λόγω των εσωτερικών τους πολιτικών κρίσεων, οι οποίες μπορούν να επιδεινωθούν μετά την εκλογική διαδικασία στις ΗΠΑ. Η επανεκλογή του Τραμπ αποτελεί μια προειδοποίηση ότι οι τάσεις που αυτός εκπροσωπεί δεν είναι παροδικές, αλλά ενσωματωμένες στον πυρήνα της αμερικανικής πολιτικής.
Ο χαρακτηριστικός «εγκεφαλικός θάνατος» του ΝΑΤΟ, όπως τον έχει αποκαλέσει ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν, δεν είναι διόλου βέβαιος. Ακόμη και με τον Τραμπ στην εξουσία, η κατάσταση της Ουκρανίας είναι σίγουρα πιο αβέβαιη, αν και η ήττα της χώρας δεν είναι δεδομένη. Παρ’ όλα αυτά, οι υπουργικές υποψηφιότητες του Τραμπ, όπως του Keith Kellogg για ειδικό απεσταλμένο στη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση, του Marco Rubio ως γραμματέα Εξωτερικών και του Mike Waltz ως συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας,, έχουν προκαλέσει κάποιες ανησυχίες.
Το Δεκέμβριο του 2023, το Κογκρέσο ψήφισε νομοθεσία που εμποδίζει τον πρόεδρο να αποσύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες από το ΝΑΤΟ χωρίς συμφωνία από τη Γερουσία ή το Κογκρέσο. Υπάρχει ακόμα μια ευρεία δικομματική υποστήριξη για το ΝΑΤΟ, γεγονός που περιορίζει την ικανότητα του Τραμπ να τραβήξει μια τέτοια κίνηση.
Η Ουκρανία
Η πρώην βοηθός του Ζελένσκι, Iuliia Mendel, έχει επισημάνει ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να αποτελέσει μία μοναδική ευκαιρία για την Ουκρανία να επαναστατήσει και να αναγνωρίσει ότι ίσως χρειαστεί να εξετάσει μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός. H Mendel καλεί για «συνέπεια, δέσμευση και σαφή κατανόηση της πραγματικότητας». Η κυβέρνηση του Τραμπ μπορεί να έχει συμμάχους στην Ουκρανία που δε συμμερίζονται τις απόψεις του παρελθόντος αλλά έχουν πραγματική πρόθεση να στηρίξουν την επιβίωση της χώρας με προϋποθέσεις.
Για το Κίεβο, υπάρχει μια ευκαιρία να μην αναγκαστεί σε υποχώρηση, αλλά να προχωρήσει με πίστη στις ευρωπαϊκές του αξίες και ταυτότητα, εκμεταλλευόμενος τις δυνάμεις που μπορεί να προσφέρει στο ΝΑΤΟ, ακόμα και αν η τυπική ένταξη παραμένει μακρινό όνειρο.
Οι βλέψεις του Τραμπ
Με την επανεκλογή του Τραμπ, φαίνεται ότι τελειώνει η εποχή των Αμερικανών προεδρών που θεωρούσαν τη διεθνή τάξη πραγμάτων σαν προτεραιότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι μελλοντικοί πρόεδροι ίσως να βλέπουν τα ευρωπαϊκά θέματα ασφαλείας κυρίως ως παρακλάδια των εθνικών τους συμφερόντων. Τα ονόματα των Κέλογκ και Ρούμπιο ενδέχεται να ενισχύσουν μια ισχυρή παρουσία των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, ενώ παράλληλα πιέζουν τους Ευρωπαίους να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες για την άμυνά τους.
Η ειρηνική πρόταση της κυβέρνησης Τραμπ μπορεί να περιλαμβάνει ένα 20ετές πάγωμα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, προκειμένου να επιτύχει μια σταθερότητα στις υπάρχουσες γραμμές της σύγκρουσης. Ο Kellogg έχει καταδικάσει την ιδέα αυτή, κατηγορώντας τον Τραμπ ότι δεν θα εγκαταλείψει την Ουκρανία και ότι θα υποστηρίξει την ενίσχυση της στρατιωτικής βοήθειας για να πιέσει τον Πούτιν να εξετάσει μια συμφωνία ειρήνης.
Αυτή η στρατηγική «κλιμάκωση προς αποκλιμάκωση» που προγραμματίζει η επόμενη κυβέρνηση Τραμπ δεν είναι απλώς μια διαπραγματευτική τακτική αλλά μία αλλαγή από την παραδοσιακή στρατηγική που ίσως να έχει αντιπροσωπευτικά αφηγήματα στην Ουκρανία.
Ο Πούτιν
Η καλλιέργεια μιας παγωμένης σύγκρουσης στην Ουκρανία ή αλλού στην Ευρώπη είναι μια επικίνδυνη στρατηγική για τον Βλαντίμιρ Πούτιν, και δεν θα πρέπει να αποτελεί στόχο για όσους επιδιώκουν πραγματική ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή. Αυτό, ωστόσο, ενδέχεται να αντανακλά τις αποτυχίες του ΝΑΤΟ να ενσωματώσει και να διαχειριστεί τις σχέσεις με την Ουκρανία και άλλες χώρες, όπως η Γεωργία, εδώ και πολλά χρόνια.
Η πρόσφατη συνάντηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Βουδαπέστη μπορεί να φανερώνει τις κινήσεις της Ευρώπης ενόψει της επανεκλογής του Τραμπ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να οικοδομηθεί περισσότερη ανθεκτικότητα μέσα στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ο Πρόεδρος Μακρόν εξέφρασε την ανάγκη για τους Ευρωπαίους να είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν τα κοινά τους συμφέροντα, καλώντας την Ευρώπη να στηρίξει τη στρατηγική της αυτονομία και τις θεμελιώδεις αξίες της.
Το μέλλον
Είναι προκλητικό να φανταστεί κανείς πώς θα διαμορφωθεί η Ευρώπη μέχρι το τέλος της πιθανής δεύτερης θητείας του Τραμπ το 2028. Οι ηγέτες όπως ο Μακρόν ενδέχεται να έχουν αποσυρθεί και η Ουκρανία μπορεί να δίνει ακόμα αγώνα για την επιβίωσή της ή μπορεί να έχει βρει τη δική της πορεία μεταξύ ουδετερότητας και άλλων προκλήσεων, καθώς οι γεωπολιτικές ισορροπίες συνεχώς ανακατατάσσονται.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί για απρόβλεπτες εξελίξεις, τόσο από την Ουάσιγκτον όσο και από τις δικές της εσωτερικές προκλήσεις. Η εκλογή Τραμπ θα θέσει σε αμφισβήτηση την ικανότητα της Ευρώπης να παραμείνει γεωπολιτικός παράγοντας και την επιθυμία της να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της σε περίοδο κρίσης.
