Ο Μπασάρ αλ Άσαντ κατέρρευσε σε διάστημα μόλις έντεκα ημερών. Σχεδόν 14 χρόνια μετά την αρχή της συριακής εξέγερσης, η οποία φαινόταν να έχει ξεχαστεί, η κατάσταση άλλαξε δραματικά. Η ανατροπή του Άσαντ μπορεί να σημάνει νέα χαρτογράφηση της Μέσης Ανατολής και αυτή η πτώση συνδέεται με δύο καταλυτικά γεγονότα που ενδέχεται να απειλήσουν τη στήριξη που απολαμβάνει από το Ιράν.
Αυτό που πυροδότησε τις εξελίξεις ήταν ο αποκεφαλισμός από το Ισραήλ της στρατιωτικής ηγεσίας του λιβανικού κινήματος Χεζμπολά.
Επιπλέον, η δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, στο Ιράν, που επίσης αποδίδεται στο Ισραήλ, αποτέλεσε άλλη μια σοβαρή απώλεια.
Αυτοί οι δύο ήταν βασικοί υποστηρικτές του πια πέλας Άσαντ.
Η εκρηκτική προέλαση των ισλαμιστικών οργανώσεων Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ (πρώην συριακός βραχίονας της Αλ Κάιντα) και άλλων τουρκικών ανταρτικών ομάδων ήρθε ως έκπληξη. Όλοι οι φορείς, συμπεριλαμβανομένων συριακών και ξένων, ξαφνιάστηκαν, καθώς η προσοχή τους είχε στραφεί στη Λωρίδα της Γάζας και τον Λίβανο για περισσότερο από ένα χρόνο.
Αν και οι προεδρικές δυνάμεις του Άσαντ φάνταζαν ισχυρές, οι σύμμαχοί του, όπως το Ιράν, η Ρωσία και η Χεζμπολά, φαίνεται να χάνουν τη δυναμική τους.
Μάλιστα, ο Άσαντ επιχείρησε να βελτιώσει τις σχέσεις του με άλλες αραβικές χώρες.
Ωστόσο, όλα αυτά εξελίχθηκαν ραγδαία. Σύροι πολίτες κατέστρεψαν αγάλματα του Χάφεζ αλ Άσαντ, και ο γιος του, ο Μπασάρ, αναγκάστηκε να φύγει.
Μετά την πρωτοφανή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ιράν και ο λεγόμενος «άξονας της αντίστασης» βυθίστηκαν σε έναν πόλεμο που αποκάλυψε τις αδυναμίες της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Η Χεζμπολά υπέστη σημαντικές ήττες στον πόλεμο εναντίον του Ισραήλ: η ηγεσία της υπήρξε σοβαρά πλήγμα, με τον εμβληματικό ηγέτη της Χασάν Νασράλα να είναι μεταξύ των χαμένων.
Οι οδοιπόροι της με προμήθειες από το Ιράν, οι οποίοι πλήττονται από το Ισραήλ, είναι πλέον αποκλεισμένοι από την νέα ηγεσία στη Δαμασκό, χωρίς να ξεχνάμε τον ρόλο τους στην καταστολή της εξέγερσης.
Ακόμα και υποστηρικτές της Ισλαμικής Δημοκρατίας που λειτουργούν στην Υεμένη και το Ιράν καταφέρνουν να προκαλούν αναταραχή, αλλά η ικανότητά τους να ανατρέψουν το υπάρχον καθεστώς είναι περιορισμένη.
Ο Αντρέας Κριγκ από το King’s College του Λονδίνου σχολιάζει ότι ο άξονας της αντίστασης έχει χάσει τη διεθνή του διάσταση. Η Ρωσία, εντωμεταξύ, παραμένει εγκλωβισμένη στον πόλεμο στην Ουκρανία και κινδυνεύει να χάσει τη μεγαλύτερη ναυτική της βάση στη Μέση Ανατολή, στην Ταρτούς.
Μιλώντας για την Τουρκία, η οποία υποστηρίζει αντάρτες, την χαρακτηρίζει ως «τον μεγάλο κερδισμένο». Ωστόσο, τονίζει ότι αν και αποκτά επιρροή, δεν θα έχει πλήρη έλεγχο.
Η Μέση Ανατολή αντιμετωπίζει κίνδυνο «πολέμου παντού» με επισφαλή τη θέση του Ντόναλντ Τραμπ στην πολιτική σκηνή, σύμφωνα με τον Άρον Λουντ από το Century International.
Δεδομένης της πτώσης του καθεστώτος Άσαντ, προκύπτουν ερωτήματα για την επόμενη ημέρα. Πόσο χρόνο θα χρειαστεί για να διαμορφωθεί μια νέα κατάσταση; Στη Συρία, η επιρροή έχει συχνά μετρηθεί με οικονομικά μέσα, καθώς οι χώρες του Κόλπου, ακόμη και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είχαν αναγκαστεί να ξανασκεφτούν τη στάση τους απέναντι στον Άσαντ.
Αρχικά, ανησυχώντας για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, σήμερα βλέπουν στη Δαμασκό τους αντίπαλους τους με αυξημένη δύναμη, σύμφωνα με τον Λουντ.
Το Ισραήλ και άλλες χώρες περιμένουν τις εξελίξεις, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να φέρνει νέα δεδομένα στη Μέση Ανατολή
Το τέλος της αρχής του μύθου των αυταρχικών καθεστώτων είναι κοντά, προειδοποιεί ο Κριγκ, ενώ αναφερόμενος σε τύπους όπως οι Χαφτάρ, Σίσι και Σάγεντ σημειώνει ότι το 2011, κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, πολλοί από αυτούς εξέπεσαν.
