Η εταιρεία που διαχειρίζεται τη μεταφορά φυσικού αερίου της Ουκρανίας ανακοίνωσε σήμερα ότι, μέχρι το απόγευμα της 1ης Ιανουαρίου, η Ρωσία δεν έχει καθορίσει καμία ροή φυσικού αερίου μέσω του ουκρανικού αγωγού προς την Ευρώπη. Αυτή είναι η τελευταία ημέρα της πενταετούς συμφωνίας που υπήρχε μεταξύ της ρωσικής Gazprom και της ουκρανικής Naftogaz.
Η Ουκρανία έχει δηλώσει σαφώς ότι δεν προτίθεται να υπογράψει νέα συμφωνία για την αντικατάσταση της υπάρχουσας, η οποία εκπνέει σήμερα, λόγω της αιματηρής ρωσικής εισβολής που συνεχίζεται σχεδόν τρία χρόνια.
Αν δεν υπάρξει κάποια εκπληκτική συμφωνία, το 2025 μπορεί να είναι η πρώτη χρονιά από το 1991, που η ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη δεν θα διεξάγεται μέσω Ουκρανίας.
Μειωμένες ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη την τελευταία ημέρα της συμφωνίας
Η Gazprom ανακοίνωσε ότι σήμερα θα πραγματοποιηθούν μειωμένες ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω Ουκρανίας, παραμονή της λήξης της συμφωνίας που διατήρησε τις ροές κατά τη διάρκεια των τελευταίων σχεδόν τριών ετών πολέμου. Η ροή φυσικού αερίου αναμένεται να σταματήσει τελείως την 1η Ιανουαρίου, κάτι που καθιστά σχεδόν ανύπαρκτη την επιρροή της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά.
Ο πρόεδρος Πούτιν είχε δηλώσει στις 26 Δεκεμβρίου ότι δεν υπάρχει πλέον χρόνος για την υπογραφή νέας συμφωνίας πριν την εκπνοή της υπάρχουσας.
Η Σλοβακία και η Αυστρία, που συνεχίζουν να εξαρτώνται από το ρωσικό φυσικό αέριο, έχουν ήδη βρει εναλλακτικές πηγές προμήθειας, ενώ οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι συνέπειες από τη διακοπή των ροών θα είναι περιορισμένες.
Στο μεταξύ, οι τιμές στο Title Transfer Facility, ένα εικονικό σημείο εμπορίας στην Ολλανδία, αυξήθηκαν ελαφρώς, φτάνοντας σήμερα τα 48,85 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αφού προηγουμένως υπερέβη το όριο των 50 ευρώ, στο υψηλότερο σημείο από τον Οκτώβριο του 2023.
Η διακοπή ροής φυσικού αερίου θα έχει και σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις. Η Ρωσία έχει χάσει σημαντικό μερίδιο αγοράς στην ΕΕ, σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Κατάρ και η Νορβηγία, μετά την επιθετική της δράση στην Ουκρανία το 2022. Αυτή η κίνηση ανάγκασαν την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Σημειώνεται ότι η Gazprom, ο κορυφαίος εξαγωγέας φυσικού αερίου παγκοσμίως, υπήρξε επίσης αποδέκτης απωλειών 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023, γεγονός που συνιστά τις πρώτες ετήσιες απώλειες της από το 1999.
Η απώλεια του ρωσικού φυσικού αερίου έχει συντελέσει σε οικονομική επιβράδυνση στην Ευρώπη, επιδεινώνοντας τον πληθωρισμό και τις συνθήκες ζωής. Αν και η Ευρώπη έχει καταβάλει προσπάθειες να βρει εναλλακτικές πηγές ενέργειας, η απώλεια αυτή έχει προκαλέσει μακροπρόθεσμες ανησυχίες σχετικά με τη μείωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας και το βιομηχανικό μέλλον, ειδικότερα της Γερμανίας.
Ο αντίκτυπος της σύγκρουσης στην Ουκρανία
Η Ρωσία και η Σοβιετική Ένωση επένδυσαν μισό αιώνα για να εδραιώσουν ένα σημαντικό μερίδιο στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, η οποία στο απόγειό της έφτασε το 35%. Ωστόσο, η τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία έχει σχεδόν καταστρέψει τη δραστηριότητα της Gazprom στην περιοχή.
Οι κύριες διαδρομές προμήθειας φυσικού αερίου προς την Ευρώπη έχουν ήδη σταματήσει, συμπεριλαμβανομένων των αγωγών Γιαμάλ-Ευρώπη και Nord Stream, που καταστράφηκαν το 2022.
Ο αγωγός που διασχίζει την Ουκρανία και περνά από τη πόλη Σούντζα, που τώρα ελέγχεται από Ουκρανικές δυνάμεις, μεταφέρει φυσικό αέριο στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας, προτού κατευθυνθεί στη Σλοβακία και κατόπιν να διακλαδιστεί προς την Τσεχική Δημοκρατία και την Αυστρία.
Η Ουκρανία αρνείται κατηγορηματικά να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία διαμετακόμισης.
Εκτιμάται ότι η Ουκρανία θα χάσει περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια από τέλη διαμετακόμισης, ενώ η Gazprom θα δει υποχώρηση εσόδων σχεδόν 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις πωλήσεις φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Η λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης δεν αναμένεται να ξεκινήσει νέο ράλι στις τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ, καθώς οι υπόλοιπες ροές φυσικού αερίου είναι περιορισμένες.
Για το 2023, η Ρωσία προμήθευσε μόλις 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, ποσό μόνο 8% της μέγιστης ροής φυσικού αερίου που καταγραφόταν το 2018-2019.
Σήμερα, η Gazprom ανέφερε ότι προγραμματίζεται η αποστολή μόλις 37,2 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, σε σύγκριση με 42,4 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την Δευτέρα.
Η διακοπή των προμηθειών μέσω Ουκρανίας θα επηρεάσει σοβαρά τη Μολδαβία, μια χώρα που άλλοτε ανήκε στη Σοβιετική Ένωση. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Ουγγαρία σκοπεύει να συνεχίσει να προμηθεύεται ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού TurkStream της Μαύρης Θάλασσας, ακόμα και αν ήθελε να διατηρήσει την ουκρανική διαδρομή.
