Η κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία, καθώς η Τουρκία, με βάση τις πιο ρεαλιστικές της προτάσεις, φαίνεται να αποδυναμώνει την επιρροή της Ελλάδας στην περιοχή. Αυτή η εξέλιξη αναλύεται σε πρόσφατο άρθρο της τουρκικής εφημερίδας Sabah, όπου τονίζεται η σημασία μιας πιθανής θαλάσσιας συμφωνίας με τη Συρία, ανάλογης του αμφισβητούμενου μνημονίου που είχε υπογραφεί με τη Λιβύη, το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο, “εξασφάλισε την πρόσβαση της Τουρκίας σε σημαντικούς ενεργειακούς διαδρόμους”. Αξιοσημείωτο είναι ότι υποστηρίζει πως “η Τουρκία δεν επιδιώχει ένταση αλλά συνεργασία και δικαιοσύνη για την επίλυση διαφορών”, ενώ για την Ελλάδα αναφέρει ότι “η ικανότητά της να επηρεάζει την περιοχή μειώνεται”.
Αναλυτικά το άρθρο αναφέρει:
“Η Ανατολική Μεσόγειος, όπου οι ψίθυροι της ιστορίας συναντούν τις σύγχρονες απαιτήσεις, έχει αναδειχθεί και πάλι σε κέντρο φιλοδοξιών. Η τελευταία πρόταση της Τουρκίας για θαλάσσια συμφωνία με τη Συρία στέλνει δυναμικά μηνύματα στην περιοχή. Δεν πρόκειται απλώς για πολιτική τακτική – είναι μια δήλωση προθέσεων: μια κίνηση προς την αποκατάσταση της ισορροπίας σε ένα περιβάλλον γεμάτο προκλητικές αξιώσεις.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία αναδιαμορφώνει τη θαλάσσια δυναμική της περιοχής. Με την συμφωνία του 2019 με τη Λιβύη, αμφισβήτησε τις ελληνικές αξιώσεις και εξασφάλισε πρόσβαση σε κρίσιμους ενεργειακούς διαδρόμους. Τώρα, η νέα συμφωνία με τη Συρία ακολουθεί την ίδια λογική: πρακτικές λύσεις που σέβονται τη γεωγραφία και αποφεύγουν τις αυστηρές ερμηνείες του διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία δεν επιθυμεί συγκρούσεις αλλά προτείνει συνεργασία για την επίλυση διαρκών διαφορών.
Η αποδυνάμωση της Ελλάδας
Φυσικά, η Ελλάδα αντέδρασε έντονα σε αυτή την εξέλιξη. Προειδοποίησε τον Αχμέντ αλ-Σαράα, απειλώντας τον ηγέτη της κυβέρνησης της Συρίας ότι η ομάδα του που ανέτρεψε το καθεστώς του Μπασάρ Άσαντ μπορεί να παραμείνει στον κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων της ΕΕ.
Η τοποθέτηση του Αλ-Σαράα ήταν ενδιαφέρουσα: δήλωσε ότι η οργάνωσή του, η οποία ελέγχει τη Συρία, θα ανασυνταχθεί σε μια Διάσκεψη Εθνικού Διαλόγου. Ως αποτέλεσμα, οι απειλές της Ελλάδας φαίνονται πλέον ως υπολείμματα μιας παλιότερης εποχής, καθώς η πραγματικότητα στη Συρία έχει μεταβληθεί. Η δυνατότητά της να επηρεάζει την περιοχή μέσω αυτών των επιχειρημάτων φαίνεται να εξασθενεί.
Αντίθετα, η Τουρκία προτείνει ένα όραμα που στηρίζεται στην δικαιοσύνη. Η Ελλάδα στηρίζει τις θέσεις της στο διεθνές δίκαιο, ιδίως στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), που επιτρέπει σε μικρά νησιά όπως η Μεγίστη να κατέχουν εκτενείς θαλάσσιες ζώνες. Η Τουρκία διαφωνεί με αυτή την προσέγγιση, θεωρώντας την ως άδικη και μη ρεαλιστική.
Σύμφωνα με την αρχή της δικαιοσύνης, τα θαλάσσια σύνορα θα πρέπει να αντανακλούν τη γεωγραφική κατάσταση. Η παραχώρηση μεγάλων θαλάσσιων περιοχών σε μικρά νησιά αναιρεί τα δικαιώματα μεγαλύτερων παράκτιων χωρών. Η ελληνική αξίωση για τη Μεγίστη περιορίζει την πρόσβαση της Τουρκίας σε ζωτικής σημασίας ενεργειακούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο. Η θέση της Τουρκίας είναι όχι μόνο νομικά αμυντική αλλά και λογικά τεκμηριωμένη.
Αντί να εισέρχεται σε μακροχρόνιες νομικές διαμάχες, η Τουρκία προτιμά τις διαπραγματεύσεις και την αμοιβαία κατανόηση. Η συμφωνία της με τη Λιβύη απέδειξε την αποδοτικότητα αυτής της στρατηγικής, και η προτεινόμενη συμφωνία με τη Συρία εδράζεται σε αυτή την επιτυχία. Αυτή η προσέγγιση επιβεβαιώνει την ικανότητα της Τουρκίας να αναζητά λύσεις που σέβονται την κυριαρχία και προάγουν τη σταθερότητα.
