Η ενεργειακή κρίση που πλήττει την Ελλάδα και την ευρύτερη νότια Ευρώπη, έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις, ιδιαίτερα μετά την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, που έφερε διακοπές στις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Οι επιχειρήσεις, κυρίως στη νοτιοανατολική Ευρώπη, αντιμετωπίζουν αυξανόμενες προκλήσεις, με τις τιμές της ενέργειας να έχουν εκτοξευθεί.
Σύμφωνα με αναφορές ειδικών, η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, με τις συνέπειες στην οικονομική ανάπτυξη φανερές. Οι επιχειρήσεις αναφέρουν αύξηση στα έξοδα ηλεκτρικού ρεύματος κατά 40% από τον Φεβρουάριο του 2022, με το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας να έχει ανέλθει από το 3% στο 15% του συνολικού τζίρου τους.
Δραματικές διαφορές τιμών στην ενέργεια
Οι φθηνές χονδρικές τιμές ενέργειας είναι πλέον μια μακρινή ανάμνηση για την Ελλάδα και την Ιταλία, όπου οι τιμές φτάνουν 12 φορές πάνω από αυτές των σκανδιναβικών χωρών. Από το 2021, η ελληνική κυβέρνηση έχει δαπανήσει περίπου 11 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις, κατατάσσοντας τη χώρα στην κορυφή της Ευρώπης όσον αφορά τις ενεργειακές επιδοτήσεις, με το 2022 να καταγράφεται δαπάνη που αγγίζει το 5,3% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, οι προσπάθειες της Αθήνας να συγκρατήσει τις αυξήσεις δεν έχουν σταματήσει την κρίση του κόστους ζωής, που επιδεινώθηκε μετά την οικονομική κρίση του 2009-2018. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η αύξηση των τιμών ενέργειας έχει αρνητική επίδραση στην κατανάλωση νοικοκυριών και στη λειτουργία βιομηχανιών.
Διαφορές στις επενδύσεις και υποδομές
Ένα ουσιαστικό κομμάτι της διαφοράς στην ενεργειακή κατάσταση μεταξύ νοτιοανατολικής και βόρειας Ευρώπης, οφείλεται στις επενδύσεις που έχουν γίνει στην υποδομή. Οι βόρειες χώρες διαθέτουν σύγχρονα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, ενώ στη νοτιοανατολική Ευρώπη οι υποδομές παραμένουν κατακερματισμένες, δυσχεραίνοντας την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το κενό στην αποθήκευση ενέργειας, με χώρες όπως η Γερμανία να διαθέτουν σημαντική ικανότητα αποθήκευσης, ενώ η Ελλάδα παρουσιάζει περιορισμούς. «Χρειαζόμαστε περισσότερη διασύνδεση και αποθήκευση ενέργειας», δήλωσε ο Henning Gloystein, ειδικός σε θέματα ενέργειας.
Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ισπανία έχουν εκτοξευθεί, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για επενδύσεις σε αυτές τις τεχνολογίες για τις χώρες της Νότιας Ευρώπης.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρέμβει για τη διόρθωση των διαφορών στην ενέργεια, αναδεικνύει τις σοβαρές ανισότητες που υπάρχουν εντός της ΕΕ.
Προκλήσεις και προοπτικές
Πολλές χώρες στα Βαλκάνια αντιμετωπίζουν επίσης προκλήσεις. Για παράδειγμα, το Κοσσυφοπέδιο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε καύσιμα άνθρακα και αγωνίζεται να προχωρήσει σε ανανεώσιμες πηγές. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την περιορισμένη διασυνοριακή συνεργασία και την έλλειψη υποδομών για την υποστήριξη αυτών των αλλαγών.
Η μετάβαση σε πιο βιώσιμες πηγές ενέργειας θα απαιτήσει μαζικές επενδύσεις και στρατηγικές που θα μπορούσαν να κοστίσουν δισεκατομμύρια, αφήνοντας ανοικτό το ερώτημα πως μπορεί να διαχειριστούν αυτές τις προκλήσεις οι χώρες της περιοχής.
