Μια συζήτηση στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών επικεντρώθηκε στην σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη, εξετάζοντας τις ενδείξεις και τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη στην παρακολούθηση των φαινομένων.
Σεισμική Δραστηριότητα στη Σαντορίνη: Μια Ανασκόπηση
Η καθηγήτρια Εύη Νομικού, από το ΕΚΠΑ, ανέδειξε την εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας από τον Ιούνιο του 2024, αρχικά εντός της Καλδέρας και στη συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2025, βορειοανατολικά προς μια γνωστή υποθαλάσσια περιοχή. Έμφαση δόθηκε στη σημασία της παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο για την έγκαιρη αντίδραση και την προστασία κοινοτήτων και τουρισμού.
Η κ. Νομικού συνέδεσε τη σεισμική διέγερση με την εισχώρηση μάγματος σε βάθος 3-5 χλμ. κάτω από την Άνυδρο, γεγονός που προκαλεί τεκτονικές τάσεις και ενεργοποιεί ρήγματα. Μίλησε επίσης για το παρατηρητήριο SANTORY και τις διεθνείς ωκεανογραφικές αποστολές που επικεντρώνονται στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο για συλλογή δεδομένων και χαρτογράφηση των ρηγμάτων που προκαλούν τους σεισμούς. “Κληθήκαμε να δώσουμε γρήγορες απαντήσεις σε αυτό το δύσκολο φαινόμενο,” δήλωσε χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, αναφέρθηκε στην τοποθέτηση οργάνων μέσα στον κρατήρα του ηφαιστείου για την καταγραφή μεταβολών στον υποθαλάσσιο πυθμένα, τη μέτρηση της σεισμικότητας και την ανάλυση αερίων και υγρών. “Αυτό το παρατηρητήριο είναι χρήσιμο για τους κατοίκους. Πρέπει να συνεχίσουμε να μελετάμε εντατικά την περιοχή για την ασφάλειά τους,” τόνισε.
Αναφέρθηκε επίσης σε μια προγραμματισμένη ωκεανογραφική αποστολή τον Δεκέμβριο του 2024, όπου τοποθετήθηκαν υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι μέσα στον κρατήρα του Κολούμπο. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν μέχρι τον Μάρτιο του 2025 έδειξαν μια βύθιση της περιοχής κατά 20 εκατοστά, η οποία συμφωνεί με γεωδαιτικές παρατηρήσεις. “Συνειδητοποιήσαμε ότι όλος αυτός ο χώρος είχε παραμορφωθεί, εξ ου και η ανάγκη για συνεχή συλλογή δεδομένων για την κατανόηση της γεωδυναμικής της περιοχής,” εξήγησε.
Υπογράμμισε ότι τα ηφαίστεια δίνουν προειδοποιήσεις και ότι η ασφάλεια των κατοίκων είναι η ύψιστη προτεραιότητα.
“Πρώτα η ασφάλεια των κατοίκων και μετά των τουριστών. Επιβάλλεται ένα ολοκληρωμένο ηφαιστειακό παρατηρητήριο χερσαίου και θαλάσσιου χώρου,” κατέληξε.
Γεωδαιτικά Δεδομένα και Παραμορφώσεις
Ο Αθανάσιος Γκανάς, διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, παρουσίασε γεωδαιτικά δεδομένα που έδειξαν σταδιακή ανύψωση της καλδέρας από το καλοκαίρι του 2024, συνολικά 4 εκατοστά μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου του 2025. Στη συνέχεια, η παραμόρφωση μεταφέρθηκε στην περιοχή της Ανύδρου και επηρέασε τις νότιες Κυκλάδες, με την απόσταση μεταξύ Νάξου και Αστυπάλαιας να αυξάνεται κατά 5 εκατοστά μέσα σε δύο εβδομάδες. “Αυτή η διάνοιξη έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα,” ανέφερε.
Τα δεδομένα GNSS από την Άνυδρο έδειξαν καθίζηση 12 εκατοστών σε δύο εβδομάδες. Η προσομοίωση της παραμόρφωσης υπέδειξε ότι η διέγερση του ηφαιστείου έγινε σε δύο φάσεις: πρώτα, άνοδος 8 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων μάγματος στον μαγματικό θάλαμο της Καμμένης και στη συνέχεια, κατεύθυνση του μάγματος βορειοανατολικά προς την Άνυδρο, μέσω μιας φλέβας αρκετών χιλιομέτρων, συνοδευόμενη από έντονη σεισμικότητα.
Ανάγκη για Βελτίωση της Ετοιμότητας
Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι απαραίτητη η βελτίωση της ετοιμότητας και της ενημέρωσης. Δύο μήνες είναι αρκετός χρόνος για την καλύτερη προετοιμασία των επιστημονικών δικτύων και την παροχή οδηγιών στους κατοίκους και τον τουριστικό κλάδο.
“Η Ελλάδα πρέπει να αποδεχτεί την εξέλιξη της σεισμολογίας και να αναγνωρίσει τη σημασία των νέων επιστημονικών στοιχείων, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην καθημερινότητα των πολιτών,” υπογράμμισαν.
Οικονομικές Επιπτώσεις
Η κ. Σέγκου τόνισε ότι “υπάρχουν 16 ηφαίστεια παγκοσμίως με σημαντικό αντίκτυπο σε περίπτωση έκρηξης.” Οι ασφαλιστικές εταιρείες εκτιμούν ότι μια ηφαιστειακή έκρηξη θα μπορούσε να προκαλέσει παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις ύψους 1,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Για την Ελλάδα, η ζημιά από μια ηφαιστειακή έκρηξη εκτιμάται στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τσουνάμι και Ανάγκη για Παρατηρητήριο
Ο Κώστας Συνολάκης αναφέρθηκε στο τσουνάμι του 1956, το οποίο έφτασε έως και 20 μέτρα μέσα στη στεριά, και υπογράμμισε την ανάγκη δημιουργίας ηφαιστειακού παρατηρητηρίου, αναφερόμενος σε έρευνα σχετικά με το σεισμό και το τσουνάμι του 1956, μέσω μαρτυριών ανθρώπων που τον έζησαν, ώστε να γίνει προσομοίωση και να κατανοηθούν οι πιθανές επιπτώσεις ενός αντίστοιχου σεισμού.
