Η ελληνική αγορά εργασίας αντιμετωπίζει μια κρίση ψυχικής υγείας που βαθαίνει, καθιστώντας την ευημερία των εργαζομένων όχι απλώς επιλογή, αλλά κεντρικό πυλώνα για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Νέα δεδομένα από μια κορυφαία έρευνα αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη για άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις.
Επιδείνωση της Ψυχικής Υγείας: Μια Τριετής Τάση Ανησυχίας
Μια πρόσφατη, εκτενής έρευνα που διεξήχθη από την EY Ελλάδος, την Hellas EAP και το ΕΚΠΑ (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) διαπιστώνει σοβαρή και συνεχιζόμενη επιδείνωση της ψυχικής υγείας των εργαζομένων στην Ελλάδα για τρίτη συνεχή χρονιά. Η μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε μεταξύ 22 Μαΐου και 20 Ιουνίου 2024, φέρνει στο φως μια ανησυχητική εικόνα:
* Το 44% των συμμετεχόντων δηλώνουν ότι αισθάνονται συχνά μελαγχολία, αυξημένο από 40% το 2023.
* Το 47% εκφράζουν απαισιοδοξία για το μέλλον, σημειώνοντας σημαντική αύξηση από το 35% που είχε καταγραφεί στην πρώτη έρευνα το 2021.
* Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι το 4% των ερωτηθέντων έχουν σκεφτεί έντονα την αυτοκτονία, ποσοστό διπλάσιο από το 2% του 2021.
Κυρίαρχα Συμπτώματα και η Σιωπηλή Κρίση του Άγχους
Τα συμπτώματα άγχους και εκνευρισμού είναι πλέον σχεδόν καθολικά:
* Το 80% των εργαζομένων αναφέρουν ότι αισθάνονται νευρικότητα ή εσωτερική ταραχή, σε σύγκριση με 75% το 2023.
* Ένας στους δύο βιώνει έντονη υπερένταση.
* Το 13% αναφέρουν κρίσεις πανικού, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από το 2021.
* Όσον αφορά τον θυμό, το 80% δηλώνουν συχνό εκνευρισμό, ενώ το 32% αναφέρουν ξεσπάσματα που δεν μπορούν να ελέγξουν.
* Ανησυχητικό είναι ότι το 14% ομολογούν έντονη επιθυμία να βλάψουν κάποιον, τριπλάσιο ποσοστό σε σχέση με το 2021.
Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η καθημερινότητα στο εργασιακό περιβάλλον, επηρεαζόμενη και από τους γενικότερους οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, δημιουργεί ένα τοξικό κλίμα για την ψυχική ευημερία.
Ανάγκη για Ενεργητικές Πολιτικές και Εταιρική Υποστήριξη
Ενώ οι εργαζόμενοι αναγνωρίζουν τη σημασία της ψυχικής ευεξίας, η αντίληψη ότι οι εργοδότες τους ανταποκρίνονται επαρκώς είναι χαμηλή. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ζητούν ενεργές πολιτικές και συγκεκριμένα μέτρα:
* Το 47% θεωρεί αναγκαία την εκπαίδευση στελεχών στη φροντίδα της ψυχικής ευεξίας.
* Το 46% ζητά κουλτούρα σεβασμού του χρόνου και ισορροπία προσωπικής-επαγγελματικής ζωής.
* Το 42% τάσσεται υπέρ της παρουσίας ψυχολόγου στον χώρο εργασίας.
Ανάλυση: Η έλλειψη ανταπόκρισης των οργανισμών στις ανάγκες των εργαζομένων μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερη παραγωγικότητα, αυξημένο turn-over και δυσκολία στην προσέλκυση ταλέντων. Σε μια εποχή που η “μάχη για το ταλέντο” εντείνεται, η επένδυση στην ψυχική υγεία αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα. Παγκοσμίως, υπάρχουν αυξανόμενες πιέσεις για την ενσωμάτωση της ψυχικής υγείας στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) και τις πρακτικές ESG (Environmental, Social, Governance), δημιουργώντας ένα νέο πλαίσιο αξιολόγησης για τις επιχειρήσεις.
Η Τηλεργασία: Ευκαιρία, Αλλά Όχι Πανάκεια
Η τηλεργασία συνεχίζει να είναι δημοφιλής, με το 88% των εργαζομένων να τη θεωρούν σημαντική δυνατότητα. Σημαντικό ποσοστό, 60%, δηλώνει ότι είναι πιο αποτελεσματικοί εξ αποστάσεως. Εντυπωσιακά, μόλις το 8% αναφέρει αυξημένο στρες λόγω τηλεργασίας, μια μεγάλη μείωση από το 23% του 2021. Ωστόσο, υπάρχει προβληματισμός σχετικά με την επαγγελματική εξέλιξη: μόλις το 45% αισθάνονται βέβαιοι ότι μπορούν να εξελιχθούν μέσα από αυτό το μοντέλο.
Ανάλυση: Η τηλεργασία, αν και προσφέρει ευελιξία και μειώνει το άγχος της καθημερινής μετακίνησης, δημιουργεί νέες προκλήσεις. Η απουσία φυσικής επαφής μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση του ανήκειν και την πρόσβαση σε ευκαιρίες δικτύωσης και mentoring, που είναι κρίσιμες για την επαγγελματική ανέλιξη. Οι οργανισμοί πρέπει να βρουν τρόπους να γεφυρώσουν αυτό το χάσμα.
Η Αποστιγματοποίηση της Ψυχικής Υγείας: Ένα Ενθαρρυντικό Σημάδι
Παρά τα ανησυχητικά ευρήματα, υπάρχει ένα φωτεινό σημείο: η αυξανόμενη συνειδητοποίηση.
* Το 79% δηλώνουν ότι νοιάζονται περισσότερο για την ψυχική υγεία – τη δική τους και των συναδέλφων τους.
* Το 69% δηλώνουν έτοιμοι να ζητήσουν βοήθεια από ειδικό.
* Το 45% πιστεύουν ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα στη μείωση του στίγματος γύρω από τα ζητήματα ψυχικής υγείας.
Ανάλυση: Αυτή η αυξημένη αποδοχή και η προθυμία αναζήτησης βοήθειας δημιουργούν ένα πρόσφορο έδαφος για την εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων υποστήριξης. Η κοινωνική ωριμότητα στον τομέα αυτό μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη για ένα πιο υγιές και παραγωγικό εργασιακό περιβάλλον. Η πανδημία του COVID-19 λειτούργησε ως επιταχυντής στην αναγνώριση των θεμάτων ψυχικής υγείας ως δημόσιο αγαθό και όχι ως προσωπική αδυναμία.
Το Μέλλον της Εργασίας: Ανάπτυξη με Ανθρωπιά
Η ευημερία των ανθρώπων δεν είναι πλέον ένας δευτερεύων “μαλακός” δείκτης, αλλά ένας κρίσιμος παράγοντας για την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Η φροντίδα της ψυχικής υγείας μετατρέπεται σε αναπόσπαστο τμήμα της εταιρικής στρατηγικής και, ταυτόχρονα, σε καθρέφτη της ωριμότητας μιας κοινωνίας που καλείται να συνδυάσει ανάπτυξη με ανθρωπιά. Η ελληνική οικονομία, για να εξασφαλίσει μια βιώσιμη πορεία, οφείλει να επενδύσει εμπράκτως στην ψυχική ανθεκτικότητα του εργατικού της δυναμικού.
