Η γιορτή του Αγίου Βασιλείου, πολιούχου της Χριστιανοσύνης, αποτελεί μια ιδιαίτερη ημέρα που εορτάζεται την 1η Ιανουαρίου.
«… τὰ τῶν ἀνθρώπων ἤθη κατεκόσμησας». Αυτό το απολυτίκιο προσδιορίζει με θαυμάσιο τρόπο τη σημαντική κοινωνική συνεισφορά του Αγίου Βασιλείου, ο οποίος εδραίωσε τις αρετές στη ζωή των ανθρώπων με τη διδασκαλία του.
Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, αναγνωρίσιμος πατέρας και δάσκαλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, γεννήθηκε το 329 ή 330 μ.Χ. στην Νεοκαισάρεια του Πόντου, συγκεκριμένα στο χωριό Άννησα, και ανέπτυξε τη ζωή του στην Καισάρεια της Καππαδοκίας.
Κατά κοινή παραδοχή, η Καισάρεια θεωρείται η πατρίδα του Μ. Βασιλείου.
Ο Άγιος είχε οκτώ αδέλφια, από τα οποία τρία αγόρια και πέντε κορίτσια. Ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος Νύσσης και ο Πέτρος Σεβάστειας έγιναν επίσκοποι, ενώ ο Ναυκράτιος έγινε μοναχός. Από τις αδερφές του, η Μακρίνα, η μεγαλύτερη απ’ όλες, διάλεξε τη μοναχική ζωή.
Οι γονείς του Βασιλείου, προερχόμενοι από τη Νεοκαισάρεια και την Καππαδοκία, αν και οικονομικά ευγενείς, είχαν ισχυρό χριστιανικό ήθος, που έθεσε τα θεμέλια της πνευματικής του πορείας.
Με αυτή την χριστιανική ανατροφή, ο Βασίλειος ανέπτυξε μια εντυπωσιακή πνευματική πορεία, αποκτώντας γνώση σε πολλές επιστήμες και στη θεία θεωρία του Ευαγγελίου, την οποία ενσάρκωσε μέσω της αυστηρής ασκητικής ζωής του.
Η διαδρομή του Άγιου Βασιλείου
Μετά τις σπουδές του στην Καισάρεια και το Βυζάντιο, ο Βασίλειος συνέχισε τις σπουδές του στην Αθήνα για τέσσερα χρόνια, μελετώντας φιλοσοφία, ρητορική, γραμματική, αστρονομία και ιατρική, σε μια πολύ ανταγωνιστική ατμόσφαιρα που περιλάμβανε σπουδαστές όπως ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Ιουλιανός ο Παραβάτης.
Μετά την επιστροφή του στην Καισάρεια ως δάσκαλος ρητορικής, πήρε την απόφαση να αφιερωθεί στη μοναχική ζωή και ταξίδεψε σε κέντρα ασκητισμού στην Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Συρία και Μεσοποταμία για να μάθει περισσότερα.
Επέστρεψε και αποσύρθηκε σε μια Μονή στον Πόντο για πέντε χρόνια αυστηρής ασκητικής ζωής (357 – 362 μ.Χ.). Μετά την χειροτονία του από τον επίσκοπο Καισαρείας Ευσέβιο, ανέλαβε το θρόνο της επισκοπής της Καισαρείας το 370 μ.Χ.
Καθ’ όλη την αρχιερατική του πορεία, έκανε πολλούς αγώνες για την Ορθόδοξη πίστη, υπερασπίζοντας την από τα ψεύδη του Αρειανισμού και πραγματοποιώντας σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον μοναχισμό.
Οι δραστηριότητές του
Με αξιοσημείωτη ποιμαντορική δράση, ο Άγιος Βασίλειος ίδρυσε την ή γνωστή «Βασιλειάδα», μια σειρά ευαγών ιδρυμάτων, όπως φτωχοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο, ξενοδοχείο και νοσοκομείο, που προσέφεραν βοήθεια σε χιλιάδες συνανθρώπους.
Το συγγραφικό του έργο είναι επίσης πλούσιο, περιλαμβάνοντας 9 ομιλίες στην Εξαήμερο, ομιλίες στους Ψαλμούς, καθώς και ασκητικά έργα και επιστολές. Μεταξύ άλλων, συνέθεσε και Θεία Λειτουργία, η οποία τελείται δέκα φορές το χρόνο.
Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, λόγω της κοπιαστικής του ασκητικής ζωής και της ασθενικής του καταστάσεως, απεβίωσε την 1η Ιανουαρίου 378 ή 379 μ.Χ., παραδίδοντάς μας ένα ανεξίτηλο πνευματικό κληροδότημα.
Το συγγραφικό του έργο
Η γραπτή κληρονομιά του κατατάσσεται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:
– Δογματικά συγγράμματα
– Ασκητικά συγγράμματα
– Ομιλίες
– Επιστολές
Ἀπολυτίκιον Ἦχος α’. Γιορτή Αγίου και Μεγάλου Βασιλείου
Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος σου, ὡς δεξαμένην τὸν λόγον σου· δι’ οὗ θεοπρεπῶς ἐδογμάτισας, τὴν φύσιν τῶν ὄντων ἐτράνωσας, τὰ τῶν ἀνθρώπων ἤθη κατεκόσμησας. Βασίλειον ἱεράτευμα, Πάτερ Ὅσιε· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
