Πέντε χρόνια συμπληρώνονται από τη δραματική νύχτα στον Έβρο, όταν χιλιάδες άνθρωποι έφτασαν στα ελληνοτουρκικά σύνορα, παρακινούμενοι από φήμες για άνοιγμα των συνόρων.
Η Ειρήνη των Καστανιών υπό Ασφυκτική Πίεση
Το μικρό χωριό Καστανιές, μόλις αναπνέει μερικά μέτρα μακριά από το επίκεντρο της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης. Η ατμόσφαιρα είναι βαριά, πνιγηρή από τα χημικά, οι ήχοι των συγκρούσεων αναβλύζουν φόβο στους λιγοστούς, κυρίως ηλικιωμένους, κατοίκους. Ζουν μόνιμα στην αβεβαιότητα, στο σύνορο ενός εύφλεκτου μετώπου.
Εκείνες τις στιγμές, ενώ οι συγκρούσεις στον φράχτη των Καστανιών κορυφώνονται, στην άλλη πλευρά, την τουρκική, αναπτύσσεται ένας πρόχειρος καταυλισμός. Άνθρωποι, οικογένειες, παιδιά, στοιβαγμένοι σε άθλιες συνθήκες, εκτεθειμένοι στο κρύο, τη λάσπη και τα χημικά. Διασώστες της Ερυθράς Ημισελήνου προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες, ενώ τα πλάνα αποτυπώνουν τη σκληρή πραγματικότητα ενός ανθρωπιστικού αδιεξόδου.
Η Ελληνική Αντίδραση και η Ευρωπαϊκή Υποστήριξη
Στην Ελλάδα, η κυβερνητική απόφαση να ανασταλεί προσωρινά η εξέταση αιτημάτων ασύλου και να συλληφθούν όσοι εισέρχονται παράνομα προκαλεί αντιδράσεις, τόσο στο εσωωτερικό της χώρας όσο και διεθνώς.
Στις 3 Μαρτίου, η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης επισκέπτεται τον Έβρο. Η παρουσία της προέδρου της Κομισιόν, του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και άλλων κορυφαίων αξιωματούχων εκπέμπει ένα δυνατό μήνυμα στήριξης προς την Ελλάδα. Κράτη-μέλη της Ε.Ε. αποφασίζουν να ενισχύσουν τις συνοριακές δυνάμεις, αποστέλλοντας προσωπικό και εξοπλισμό μέσω της Frontex.
Κλιμάκωση και Αλλαγή Τακτικής
Στις Καστανιές, η κατάσταση εκφυλίζεται σε ακραία βία. Κάμερες καταγράφουν Τούρκους αστυνομικούς και στρατοχωροφύλακες να βάλλουν κατά του ελληνικού φυλακίου ΕΦ1, χρησιμοποιώντας δακρυγόνα, καπνογόνα και, σύμφωνα με μαρτυρίες, ακόμα και πραγματικά πυρά. Φήμες διαδίδονται στον στρατό για την τοποθέτηση πολυβόλων “πενηντάρια”, σε παράταξη, έτοιμα για κάθε ενδεχόμενο αν ο φράχτης δεν άντεχε. Στο δάσος γύρω από το ΕΦ1, οι ριπές όπλων γίνονται πιο συχνές.
Καθώς οι συγκρούσεις στις Καστανιές συνεχίζονται, η Τουρκία φαίνεται να αλλάζει τακτική: χιλιάδες άνθρωποι κατευθύνονται νότια, προς τις Φέρες, όπου δεν υπάρχει φράχτης, αλλά μόνο το φυσικό εμπόδιο του ποταμού. Εκεί, η αποτροπή γίνεται πιο δύσκολη και πιο βίαιη. Πυροβολισμοί εκφοβισμού από ένστολους και πολίτες, άμεσες επαναπροωθήσεις και ελάχιστες συλλήψεις συνθέτουν την εικόνα. Παρά το μέγεθος της κρίσης, μέσα σε 30 ημέρες, μόλις 100 άτομα συνελήφθησαν για παράνομη είσοδο.
Οι Καλυβιέρηδες του Δέλτα
Ακόμα νοτιότερα, στο Δέλτα του Έβρου, η τοπική στρατιωτική ηγεσία κινητοποιεί τους καλυβιέρηδες – κατοίκους που ζουν στις καλύβες κατά μήκος του ποταμού – ζητώντας τους να περιπολούν με τις βάρκες τους. Ο Άγγελος Χουδελούδης, διοικητής στην περιοχή, ενεργοποιεί τον άτυπο, αλλά κρίσιμο, τοπικό μηχανισμό αυτοπροστασίας των συνόρων.
