Στις ζοφερές ημέρες της γερμανοϊταλικής κατοχής κατά το έτος 1943, μια τραγωδία βύθισε στο πένθος την περιοχή της Λάρισας. Ενώ η Αντίσταση δυνάμωνε και οι δυνάμεις του Άξονα απαντούσαν με ολοένα και μεγαλύτερη βαρβαρότητα, ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των ιταλικών κατοχικών δυνάμεων στην Ελλάδα έμελλε να σημαδέψει την ιστορία. Στις 16 Φεβρουαρίου 1943, στο χωριό Δομένικο Λάρισας, διαπράχθηκε η σφαγή του Δομένικου: μια μαζική εκτέλεση που άφησε πίσω της περίπου 150 αθώους νεκρούς. Η σφαγή στο Δομένικο, μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ιταλικής κατοχής, παραμένει μια θλιβερή υπενθύμιση των φρικαλεοτήτων του πολέμου.
Η Επίθεση στον Τύρναβο και τα Αντίποινα στο Δομένικο
Η τραγωδία ξεκίνησε στις 15 Φεβρουαρίου, όταν αντάρτες της Ελληνικής Αντίστασης επιτέθηκαν σε μια ιταλική στρατιωτική φάλαγγα κοντά στον Τύρναβο. Στην επιχείρηση αυτή, ένας Ιταλός αξιωματικός έπεσε νεκρός, ενώ αρκετοί στρατιώτες τραυματίστηκαν. Οι ιταλικές δυνάμεις, ακολουθώντας το δόγμα των μαζικών αντιποίνων – μια τακτική που εφάρμοζαν ήδη οι Γερμανοί σε άλλες κατεχόμενες περιοχές της Ευρώπης – αποφάσισαν να εκδικηθούν με τον πιο βάρβαρο τρόπο.
Ως αντίποινα για την επίθεση στον Τύρναβο, την επόμενη ημέρα, 16 Φεβρουαρίου, ισχυρές ιταλικές δυνάμεις περικύκλωσαν το Δομένικο και τα γειτονικά χωριά Μεσοχώρι, Αμουριώτικα και Δεμερλιώτικα. Οι Ιταλοί στρατιώτες συγκέντρωσαν βίαια όλους τους άνδρες άνω των 14 ετών από τα χωριά αυτά και τους οδήγησαν έξω από το Δομένικο, σε μια τοποθεσία που ονομαζόταν Κάστρο. Εκεί, τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ με ριπές πολυβόλων. Ανάμεσα στα θύματα ήταν παιδιά και ηλικιωμένοι, άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με την αντιστασιακή δράση.
Απάνθρωπη Βία, Προσπάθεια Συγκάλυψης και Δικαίωση
Η εκτέλεση των αμάχων στο Δομένικο ήταν μια πράξη πρωτοφανούς αγριότητας και βαρβαρότητας. Οι Ιταλοί στρατιώτες, μετά τη δολοφονία των ανδρών, πέταξαν τα σώματά τους σε έναν μεγάλο ομαδικό τάφο, χωρίς καμία ένδειψη σεβασμού. Όσοι προσπάθησαν να γλιτώσουν από την εκτέλεση, κυνηγήθηκαν και δολοφονήθηκαν επί τόπου. Τα σπίτια στο Δομένικο λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν, αφήνοντας πίσω τους γυναίκες και παιδιά βυθισμένα στο πένθος και την απόγνωση. Η σφαγή του Δομένικου ήταν μια πράξη ωμής βίας που στόχευε στην τρομοκράτηση και την υποταγή του τοπικού πληθυσμού.
Παρά την απερίγραπτη φρίκη της, η σφαγή του Δομένικου υπολείπεται σε ιστορική αναγνώριση σε σχέση με άλλες ναζιστικές και φασιστικές θηριωδίες, όπως η σφαγή των Καλαβρύτων και η σφαγή του Διστόμου. Μετά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα, οι ιταλικές αρχές προσπάθησαν να συγκαλύψουν το γεγονός, αφήνοντας την υπόθεση να χαθεί μέσα στις πληγές που άφησε πίσω του ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η προσπάθεια συγκάλυψης της σφαγής του Δομένικου συνέβαλε στην καθυστέρηση της ιστορικής αναγνώρισης του εγκλήματος.
Ύστερα από δεκαετίες σιωπής και λήθης, το 2013, η Ιταλική Δημοκρατία, στο πλαίσιο ερευνών για τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναγνώρισε επίσημα τη σφαγή του Δομένικου και την κατέταξε στον κατάλογο των φασιστικών εγκλημάτων πολέμου. Η αναγνώριση αυτή αποτέλεσε μια μορφή δικαίωσης για τα θύματα και τις οικογένειές τους, καθώς και μια υπενθύμιση της σημασίας της ιστορικής μνήμης.
Σημαντικά Γεγονότα στην Ελλάδα και τον Κόσμο (16 Φεβρουαρίου)
1821: Στο Κισνόβιο της Βεσσαραβίας, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αποφασίζει την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, ένα γεγονός καθοριστικό για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό.
1883: Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδας της Κυβερνήσεως» στο Ναύπλιο, το επίσημο όργανο της ελληνικής κυβέρνησης.
1879: Στα Ναυπηγεία της Σύρου, ξεσπά εργατική απεργία με αιτήματα την αύξηση των μισθών και τη μείωση του ωραρίου εργασίας. Η προσωρινή νίκη των απεργών θα ακολουθηθεί από απολύσεις και προσλήψεις ανειδίκευτων εργατών.
1907 – Γεννιέται ο Άγγελος Τερζάκης, σημαντικός έλληνας συγγραφέας και θεατρικός συγγραφέας (απεβίωσε το 1979).
1941 – Γεννιέται ο Κιμ Γιονγκ Ιλ, ηγέτης της Βόρειας Κορέας (απεβίωσε το 2011).
1948 – Γεννιέται ο Μάκης Χριστοδουλόπουλος, δημοφιλής Έλληνας τραγουδιστής.
1979 – Γεννιέται ο Βαλεντίνο Ρόσι, θρυλικός Ιταλός οδηγός αγώνων μοτοσυκλέτας.
Απεβίωσαν
1886 – Ιωάννης Παπάφης, εθνικός ευεργέτης από τη Θεσσαλονίκη (γεννήθηκε το 1792).
1912 – Αλέξιος Στριφτόμπολας, πολιτικός, γνωστός για την παραδοσιακή φορεσιά του (γεννήθηκε το 1834).
2017 – Δημήτρης Μυταράς, κορυφαίος Έλληνας ζωγράφος.
2019 – Μπρούνο Γκαντς, Ελβετός ηθοποιός, γνωστός για την ερμηνεία του ως Χίτλερ στην ταινία “Η Πτώση” (γεννήθηκε το 1941).
2022 – Βασίλης Μποτίνος, παλαίμαχος ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού.
Εορτάζουν
* (Δεν υπάρχουν πληροφορίες για εορτάζοντες στις 16 Φεβρουαρίου).
Εθνικές Επέτειοι
* (Δεν υπάρχουν εθνικές επέτειοι στις 16 Φεβρουαρίου).
