Οι πρόσφατοι σεισμοί στο Άγιο Όρος αποκάλυψαν ζημιές σε τοιχοποιίες και θολωτές κατασκευές των μονών, θέτοντας σε άμεση προτεραιότητα την αποκατάσταση και την ενίσχυση της αντισεισμικής τους θωράκισης.
Οι ζημιές από τους σεισμούς στα ιστορικά κτίρια του Αγίου Όρους, που καταγράφηκαν έπειτα από τις διενεργηθείσες αυτοψίες, αφορούν κυρίως σε τόξα, καμάρες, θόλους, τρούλους, καμινάδες και φέροντες τοίχους. Αν και οι εκτεταμένοι έλεγχοι βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο και έχουν ξεκινήσει μικρής κλίμακας επεμβάσεις, η γενική εκτίμηση των επιστημόνων κάνει λόγο για «αναμενόμενες ζημιές» και όχι για κάποια «επικίνδυνη κατάσταση». Η ανθεκτικότητα των κτιρίων αποδίδεται στους παραδοσιακούς αντισεισμικούς κανόνες δόμησης που εφαρμόζονταν εδώ και αιώνες, οι οποίοι αποδείχθηκαν αποτελεσματικοί ακόμα και σε παλαιότερους, ισχυρότερους σεισμούς, όπως αυτός του 1905 με μέγεθος άνω των 7 Ρίχτερ.
Ο σχεδιασμός για την αποκατάσταση των ζημιών και η περαιτέρω αντισεισμική θωράκιση των ιερών κτισμάτων παρουσιάστηκαν σε ημερίδα που διοργάνωσε το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ. Η εργασία αυτή υλοποιήθηκε από Ομάδα Εργασίας, η οποία συστάθηκε σε συνεργασία με το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον ΟΑΣΠ – ΙΤΣΑΚ και το Κέντρο Διαφυλάξεως Αγιορείτικης Κληρονομιάς (Κε.Δ.Α.Κ), με στόχο τη μελέτη των σεισμικών δράσεων στην περιοχή και τον αντίκτυπό τους στα ιστορικά μνημεία.
«Αναμενόμενες ζημιές, γνωρίζουμε πώς να τις αποκαταστήσουμε»
«Οι Μονές που βρίσκονταν πιο κοντά στο επίκεντρο του σεισμού έχουν τα περισσότερα δομικά προβλήματα. Οι πιο ευαίσθητες κατασκευές είναι συνήθως οι ναοί, καθώς διαθέτουν θόλους, τρούλους και τύμπανα, δομικά στοιχεία ευάλωτα σε σεισμικές καταπονήσεις. Όλες οι ζημιές που εντοπίστηκαν ήταν αναμενόμενες, δεν μας εξέπληξε κάτι. Βάσει των μεγεθών των σεισμών, τις περιμέναμε. Γνωρίζουμε πώς να τις αποκαταστήσουμε και θα προχωρήσουμε άμεσα σε αυτό», δήλωσε ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ/ΤΚΜ, Ηλίας Περτσινίδης. Πρόσθεσε επίσης ότι «στο άμεσο μέλλον ετοιμάζουμε μία πρόταση για την αποκατάσταση αυτών των ζημιών και έχουμε εξασφαλίσει και την απαραίτητη χρηματοδότηση για να προχωρήσουμε περαιτέρω».
Σχετικά με την εξελισσόμενη σεισμική ακολουθία στην περιοχή, ο κ. Περτσινίδης παρατήρησε: «Είναι λίγο παράξενο που το φαινόμενο δεν εκτονώνεται πλήρως, αλλά, με βάση τις εκτιμήσεις των σεισμολόγων, δεν αναμένουμε σεισμούς μεγαλύτερης έντασης. Ωστόσο, η επιτάχυνση είναι πολύ σημαντική για εμάς, και ο σεισμός του Ιουνίου είχε πολύ μεγάλη σεισμική επιτάχυνση, παρόλα αυτά οι κατασκευές άντεξαν».
«Οι κατασκευές του Αγίου Όρους διαθέτουν τη δική τους, μοναδική αντισεισμική τεχνολογία, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν οργανωμένοι αντισεισμικοί κανονισμοί – όπως τους γνωρίζουμε σήμερα – την εποχή που ανεγέρθηκαν. Ωστόσο, οι κατασκευαστές αυτών των κτιρίων διέθεταν βαθιά γνώση και ακολουθούσαν σοβαρούς κανόνες αντισεισμικής προστασίας. Σήμερα εμείς “μελετάμε” αυτά τα κτίρια και επεμβαίνουμε με τρόπο που δεν αλλοιώνει το στατικό τους σύστημα, αλλά απλώς το ενισχύει. Βρισκόμαστε σε πολύ καλό σημείο, χωρίς να έχουμε αντιμετωπίσει σοβαρές ζημιές», διευκρίνισε ο κ. Περτσινίδης.
Ιδιαίτερη αξία, όπως τονίστηκε, είχε η εγκατάσταση επιταχυνσιογράφων σε τέσσερις μονές του Αγίου Όρους – στη Σκήτη Αγίας Άννας, στη Μεγίστη Λαύρα, στη Σιμωνόπετρα και στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου. Αυτή η μέτρηση παρείχε ακριβή στοιχεία για τις σεισμικές επιταχύνσεις και τον ακριβή προσδιορισμό των περιοχών – και των Μονών – που δέχθηκαν τη μεγαλύτερη σεισμική ενέργεια. Όπως φάνηκε, η Ι.Μ. Βατοπαιδίου, που βρίσκεται κάθετα στα ρήγματα, «δέχθηκε και τη μεγαλύτερη επιτάχυνση», όπως σημείωσε ο κ. Παπανικολάου. Ο κ. Μάργαρης προσέθεσε: «Συλλέξαμε όλα τα επίκεντρα των σεισμών για τη συγκεκριμένη περιοχή, και η περιοχή είναι πλέον σαφώς καθορισμένη».
«Η σεισμική ακολουθία που εκδηλώθηκε στο Άγιο Όρος από τις αρχές του 2024 μάς υπενθυμίζει με εμφατικό τρόπο την ιδιαιτερότητα και τη δυναμική των φυσικών φαινομένων στη χώρα μας. Περισσότεροι από 1.800 σεισμοί καταγράφηκαν στην περιοχή, με ισχυρότερο εκείνον των 5,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, που σημειώθηκε τον Ιούνιο. Ευτυχώς, οι ζημιές που καταγράφηκαν στις Μονές ήταν περιορισμένες. Ωστόσο, η ίδια η πρόκληση μας καλεί να ενισχύσουμε περαιτέρω τα μέτρα πρόληψης και θωράκισης», ανέφερε σε χαιρετισμό του, που αναγνώστηκε στην έναρξη της εκδήλωσης, ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Ιωάννης Κεφαλογιάννης.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με χαιρετισμό του υφυπουργού Εσωτερικών (τομέας Μακεδονίας- Θράκης), Κωνσταντίνου Γκιουλέκα, ο οποίος προΐσταται του Διοικητικού Συμβουλίου του Κε.Δ.Α.Κ. «Είναι χρέος μας να προασπίσουμε την πολιτιστική και θρησκευτική μας κληρονομιά, ειδικά όταν πρόκειται για το Άγιον Όρος, ένα μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο», ανέφερε, προσθέτοντας ότι μετά την καταγραφή των ζημιών «μπορούμε τώρα να περάσουμε στο δεύτερο στάδιο της επέμβασης και της επιδιόρθωσης», και ότι «όσον αφορά στην κεντρική κυβέρνηση, έχει εγκριθεί από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό από την πρώτη στιγμή κάποιο ποσό για να αντιμετωπίσουμε άμεσα τις πρώτες ανάγκες και βεβαίως ανάλογα με τις ανάγκες, αν θα χρειαστούν και άλλα χρήματα, θα δοθούν».
