Στις αρχές του 20ου αιώνα, η ελληνική παρουσία στη Βόρειο Ήπειρο βρέθηκε σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Μετά την απελευθέρωση της περιοχής από τον ελληνικό στρατό κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής αποφάσισαν να την ενσωματώσουν στο τότε νεοσύστατο αλβανικό κράτος. Αυτή η απόφαση δημιούργησε έντονη δυσαρέσκεια στον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής, καθώς είδαν την αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων ως μια μορφή εγκατάλειψης.

Έτσι, στις 17 Φεβρουαρίου 1914, η Βόρειος Ήπειρος προχώρησε σε μια ιστορική πράξη, κήρυξε την αυτονομία της. Σχηματίστηκε μια Προσωρινή Κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο, έναν πολιτικό με ισχυρούς δεσμούς με το Αργυρόκαστρο. Η απόφαση αυτή πάρθηκε λίγες μέρες πριν, στις 13 Φεβρουαρίου, από την Πανηπειρωτική Συνέλευση. Ήταν μια ξεκάθαρη απάντηση: αν η ένωση με την Ελλάδα δεν ήταν εφικτή, η αυτονομία θα ήταν η μόνη λύση για να διατηρηθεί ο ελληνικός χαρακτήρας της περιοχής και να προστατευτούν τα δικαιώματα των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου.

Σε αυτή την προσπάθεια, εκτός από τον Χρηστάκη-Ζωγράφο, σημαντικό ρόλο έπαιξαν και εκκλησιαστικοί ηγέτες, όπως ο Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος και ο Σπυρίδων Βλάχος, που αργότερα έγινε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Η νέα κυβέρνηση εξέδωσε μια διακήρυξη προς τον ελληνικό πληθυσμό, καλώντας τους να αγωνιστούν για την ελευθερία τους:

«Ηπειρώτες, μας αποσπούν απ’ την αγκαλιά της μητέρας μας Ελλάδας… Μας αρνούνται την αυτοδιοίκηση… Η Βόρειος Ήπειρος κηρύσσει την ανεξαρτησία της»

Η αντίδραση των Αλβανών και των Μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων ήταν άμεση και σκληρή. Οι Βορειοηπειρώτες αναγκάστηκαν να πάρουν τα όπλα και να υπερασπιστούν την αυτονομία τους απέναντι στις αλβανικές επιθέσεις. Οι μάχες που ακολούθησαν, ειδικά γύρω από το Αργυρόκαστρο, τη Χειμάρρα και το Δέλβινο, έδειξαν την αποφασιστικότητα των Ελλήνων της περιοχής να διατηρήσουν την ταυτότητά τους.

Τον Μάιο του 1914, η Προσωρινή Κυβέρνηση πέτυχε μια σημαντική διπλωματική νίκη με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας. Αυτό το πρωτόκολλο αναγνώριζε την αυτονομία της Βορείου Ηπείρου υπό την κυριαρχία της Αλβανίας, αλλά με συγκεκριμένες εγγυήσεις για τα δικαιώματα των κατοίκων της, ιδίως σε θέματα γλώσσας και θρησκείας. Δυστυχώς, αυτή η συμφωνία δεν εφαρμόστηκε ποτέ πλήρως. Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου λίγους μήνες αργότερα, οι ισορροπίες διαταράχθηκαν και η περιοχή βυθίστηκε στο χάος. Η εύθραυστη αυτονομία της Βορείου Ηπείρου δεν μπόρεσε να αντέξει.

Η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας πιέσεις από τις διεθνείς συνθήκες και τον Εθνικό Διχασμό, δεν μπόρεσε να παράσχει την απαραίτητη υποστήριξη στους Βορειοηπειρώτες. Τελικά, το 1921, η περιοχή εντάχθηκε οριστικά στην Αλβανία. Αυτή η εξέλιξη σηματοδότησε το τέλος ενός κεφαλαίου αγώνων και θυσιών, μια ιστορία που παραμένει ζωντανή στη μνήμη των Ελλήνων.

Σημαντικά Γεγονότα της Ημέρας στην Ελλάδα και τον Κόσμο

1801: Μια ιστορική ισοψηφία στις αμερικανικές εκλογές ανάμεσα στον Τόμας Τζέφερσον και τον Άαρον Μπερ επιλύεται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία εκλέγει τον Τζέφερσον ως τον 3ο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών και τον Μπερ ως αντιπρόεδρο. Αυτή η κρίση φανέρωσε τις αδυναμίες του εκλογικού συστήματος και οδήγησε στη 12η Τροπολογία του Συντάγματος, η οποία άλλαξε τον τρόπο εκλογής προέδρου και αντιπροέδρου.

1864: Κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, το υποβρύχιο των Νοτίων, “Χάνλεϊ”, επιτέθηκε στο “Χαουζοτόνικ” των Βορείων. Και τα δύο πλοία βυθίστηκαν. Αυτή ήταν η πρώτη ναυμαχία μεταξύ υποβρυχίου και πλοίου επιφανείας.

1867: Το πρώτο πλοίο διασχίζει τη Διώρυγα του Σουέζ, ένα σημαντικό γεγονός για το παγκόσμιο εμπόριο.