Η Ελλάδα, μαζί με δύο ακόμη χώρες, βρίσκεται αντιμέτωπη με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για θέματα που άπτονται των τελών κυκλοφορίας.
Ελλάδα, Βουλγαρία και Πολωνία στο Δικαστήριο της ΕΕ
Τρία κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Πολωνία, αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ο λόγος είναι η μη ενσωμάτωση στο εθνικό τους δίκαιο των ευρωπαϊκών κανόνων σχετικά με την επιβολή τελών στα οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής, όπως ορίζεται στην οδηγία (ΕΕ) 2022/362. Η προθεσμία για την κοινοποίηση της μεταφοράς των μέτρων στην εθνική νομοθεσία ήταν η 25η Μαρτίου 2024.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητικές επιστολές στις 23 Μαΐου 2024 και αργότερα αιτιολογημένες γνώμες στις 16 Δεκεμβρίου 2024, δίνοντας προθεσμία δύο μηνών για την παροχή απαντήσεων και τη συμμόρφωση. Παρόλο που οι χώρες υπέβαλαν χρονοδιάγραμμα για την ενσωμάτωση των μέτρων, μέχρι σήμερα δεν έχει κοινοποιηθεί καμία από τις απαιτούμενες ενέργειες.
Η Επιτροπή κρίνει τις προσπάθειες των εν λόγω χωρών ως ανεπαρκείς και για τον λόγο αυτό, παραπέμπει την Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Πολωνία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητώντας την επιβολή οικονομικών κυρώσεων.
Οι αρχές «ο χρήστης πληρώνει» και «ο ρυπαίνων πληρώνει»
Η ευρωπαϊκή οδηγία 1999/62/ΕΚ θεσπίζει το πλαίσιο για την επιβολή τελών οδικής χρήσης στα βαρέα φορτηγά οχήματα. Προβλέπει δυνατότητα επιβολής τελών βάσει διανυόμενης απόστασης (διόδια) ή βάσει χρονικού διαστήματος (τέλη χρήσης ή βινιέτες). Ενώ η ανάκτηση του κόστους υποδομής δεν είναι υποχρεωτική, αν επιλεγεί, πρέπει να τηρούνται οι κανόνες της οδηγίας.
Η οδηγία βασίζεται στις αρχές «ο χρήστης πληρώνει» και «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η πρώτη σημαίνει ότι το κόστος των οδικών υποδομών επιβαρύνει τους χρήστες, ενώ η δεύτερη επιβάλλει την κάλυψη του εξωτερικού κόστους των μεταφορών (όπως ατμοσφαιρική ρύπανση, ηχορύπανση, εκπομπές CO2, κυκλοφοριακή συμφόρηση) από αυτούς που το προκαλούν.
Σημαντικές αλλαγές με την οδηγία (ΕΕ) 2022/362
Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2022/362 επέφερε σημαντικές αλλαγές στο σύστημα επιβολής τελών στα οχήματα σε έργα υποδομής:
- Επεκτάθηκε το πεδίο εφαρμογής για να περιλάβει επιβατικά αυτοκίνητα, λεωφορεία, πούλμαν και μικρά βαρέα επαγγελματικά οχήματα.
- Η τιμολόγηση των διοδίων για τα ελαφρά οχήματα παραμένει ελεύθερη.
- Τα τέλη χρήσης για ελαφρά οχήματα πρέπει να είναι ανάλογα με τη διάρκεια χρήσης.
- Τα τέλη χρήσης σε βαρέα επαγγελματικά οχήματα θα καταργηθούν σταδιακά.
- Οι κανονισμοί επεκτείνονται σε επιπλέον οδικά δίκτυα.
- Από το 2026, θα πρέπει να ανακτάται το εξωτερικό κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
- Η διαφοροποίηση των τιμών των τελών θα γίνεται πλέον με βάση τις εκπομπές CO2 των οχημάτων και όχι τα πρότυπα Euro.
- Θα επιτρέπονται εξαιρέσεις για βαρέα επαγγελματικά οχήματα μηδενικών εκπομπών (έως 31/12/2025) και ελαφρά οχήματα μηδενικών εκπομπών (αορίστως).
Θεσπίστηκε επίσης ένα νέο τέλος για την αντιμετώπιση του εξωτερικού κόστους της συμφόρησης, σηματοδοτώντας μια στροφή σε ένα πιο ολοκληρωμένο και περιβαλλοντικά εστιασμένο σύστημα οδικών τελών.
