Η αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται στο κατώφλι μιας επανάστασης στην οδική ασφάλεια, με νέες τεχνολογίες που υπόσχονται να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την οδήγηση και την ευθύνη σε περίπτωση ατυχήματος. Η Stellantis, ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους παγκοσμίως, φέρνει στην επιφάνεια μια πατέντα η οποία, αν υλοποιηθεί, θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα: ένα σύστημα αποφυγής τροχαίων που αναλαμβάνει πλήρη έλεγχο του οχήματος σε κρίσιμες στιγμές, αφήνοντας τον οδηγό εκτός εξίσωσης.
Η Πατέντα της Stellantis: Αφαίρεση Ελέγχου από τον Οδηγό
Σύμφωνα με έγγραφα που αποκαλύφθηκαν από το CARBUZZ, η Stellantis κατοχύρωσε μια πατέντα για ένα προηγμένο σύστημα αποφυγής σύγκρουσης. Η καινοτομία και ταυτόχρονα η αμφιλεγόμενη πτυχή του συστήματος έγκειται στην ικανότητά του να αφαιρεί τον έλεγχο από τον οδηγό σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Συγκεκριμένα:
- Το σύστημα ενεργοποιείται αυτόματα σε κρίσιμες στιγμές, παρεμβαίνοντας στο σύστημα διεύθυνσης και φρεναρίσματος.
- Ο οδηγός χάνει τη δυνατότητα να στρίψει το τιμόνι ή να πατήσει φρένο, καθώς το όχημα λαμβάνει αυτόνομα αποφάσεις.
- Η τεχνολογία αυτή προορίζεται αποκλειστικά για οχήματα που διαθέτουν σύστημα steer-by-wire, το οποίο αντικαθιστά τη μηχανική σύνδεση τιμονιού-τροχών με μια αμιγώς ηλεκτρονική διεπαφή.
Ανάλυση: Η μετάβαση σε συστήματα steer-by-wire αποτελεί ήδη μια σημαντική τεχνολογική εξέλιξη, επιτρέποντας μεγαλύτερη ακρίβεια και ευελιξία στον έλεγχο του οχήματος. Η ενσωμάτωση ενός τέτοιου συστήματος αυτοματοποιημένης παρέμβασης εκμεταλλεύεται πλήρως τις δυνατότητες της πλήρως ηλεκτρονικής διεύθυνσης, κάτι που δεν θα ήταν εφικτό με τα παραδοσιακά μηχανικά συστήματα.
Πότε Ενεργοποιείται και Ποιες οι Αδιευκρίνιστες Παράμετροι;
Η πατέντα υπογραμμίζει ότι το σύστημα θα ενεργοποιείται «μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης». Ωστόσο, παραμένουν σημαντικά ερωτήματα:
- Δεν διευκρινίζεται με σαφήνεια τι συνιστά «περίπτωση έκτακτης ανάγκης» – αν δηλαδή αφορά κινδύνους που σχετίζονται με αντικείμενα ή ανθρώπους.
- Δεν εξηγείται πώς θα λαμβάνονται οι αποφάσεις σε διλήμματα, όπως η «επιλογή στόχου» σε περίπτωση πολλαπλών κινδύνων (π.χ., δύο άτομα εμπρός).
- Σε αντίθεση με παρόμοια συστήματα, όπως ο αυτόματος πιλότος σε άλλες εφαρμογές, το σύστημα της Stellantis φέρεται να υπόσχεται ενεργοποίηση ακόμα και σε μη δυνητικά θανατηφόρες καταστάσεις, όπως ένα απότομο φρενάρισμα.
In the author’s assessment: Η ασάφεια γύρω από τα σενάρια ενεργοποίησης και τους αλγορίθμους λήψης αποφάσεων είναι κρίσιμη. Εγείρει ηθικά και νομικά ζητήματα σχετικά με την «επιλογή του μικρότερου κακού» σε ακραίες συνθήκες, ένα πρόβλημα που απασχολεί έντονα τον κλάδο της αυτόνομης οδήγησης.
Το Ζήτημα της Ευθύνης και της Απενεργοποίησης
Ένα από τα πλέον καίρια ερωτήματα που προκύπτουν από την εν λόγω πατέντα αφορά την ευθύνη σε περίπτωση ατυχήματος. Τα έγγραφα δεν ξεκαθαρίζουν:
- Αν ο οδηγός θα έχει τη δυνατότητα να απενεργοποιήσει το σύστημα.
- Ποιος θα φέρει την ευθύνη (οδηγός, κατασκευαστής, προγραμματιστής) σε περίπτωση σοβαρού ατυχήματος που προκλήθηκε ενώ το σύστημα ήταν σε λειτουργία.
Ιστορικό/Νομικό πλαίσιο: Το ζήτημα της ευθύνης είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ευρεία υιοθέτηση της πλήρως αυτόνομης οδήγησης (Επιπέδου 5). Η οδηγία της ΕΕ για την ευθύνη προϊόντων (85/374/ΕΟΚ), αν και παλαιότερη, θέτει τις βάσεις για την ευθύνη του κατασκευαστή για ελαττωματικά προϊόντα. Ωστόσο, η πολυπλοκότητα των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί συχνά εξειδικευμένες ρυθμίσεις, όπως αυτές που εξετάζονται σε επίπεδο ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) και τις επιπτώσεις της στην ευθύνη.
Από τη Θεωρία στην Πράξη: Το Μέλλον των Συστημάτων Αυτοματοποίησης
Προς το παρόν, το εγχείρημα της Stellantis παραμένει σε επίπεδο πατέντας και δεν έχει δοκιμαστεί στην πράξη. Ωστόσο, η κατάθεσή του δείχνει τη στρατηγική κατεύθυνση των μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών προς ολοένα και πιο αυτόνομα συστήματα ασφαλείας.
Trend comparison: Άλλες εταιρείες, όπως η Tesla με το Autopilot ή η Mercedes-Benz με το Drive Pilot (το πρώτο Level 3 σύστημα αυτόνομης οδήγησης με νομική ευθύνη του κατασκευαστή σε συγκεκριμένες συνθήκες), έχουν ήδη εφαρμόσει συστήματα τα οποία παρεμβαίνουν στην οδήγηση, αλλά συνήθως απαιτούν την επίβλεψη του οδηγού ή λειτουργούν σε πολύ συγκεκριμένα σενάρια. Το σύστημα της Stellantis, με την πλήρη αφαίρεση του ελέγχου, αντιπροσωπεύει ένα νέο, πιο ριζοσπαστικό βήμα.
Η εξέλιξη αυτών των τεχνολογιών υπόσχεται να μειώσει δραματικά τα τροχαία ατυχήματα που οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος, αλλά ταυτόχρονα ανοίγει ένα ευρύ πεδίο συζήτησης για την επίδρασή τους στην εμπειρία οδήγησης, την ηθική και, κυρίως, τη νομική πλαισίωση.
