Σε μια κομβική στιγμή για την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα τόσο προς το Κίεβο όσο και προς τη Μόσχα: «Σταματήστε εκεί που βρίσκεστε». Αυτή η δήλωση, που σηματοδοτεί μια δυνητική αλλαγή στρατηγικής από την Ουάσιγκτον, έρχεται μετά από μια μαραθώνια συνάντηση με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο και επαναφέρει στο προσκήνιο τα διλήμματα γύρω από την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και τις προϋποθέσεις για μια ειρηνική διευθέτηση.
Η Νέα Στάση του Τραμπ: Από την Υποστήριξη στη «Διπλή Νίκη»
Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο πριν από εννέα μήνες έχει εκφράσει επανειλημμένα την ενόχλησή του για τη σύγκρουση, φαίνεται να υιοθετεί μια νέα προσέγγιση. Οι πρόσφατες δηλώσεις του υποδηλώνουν μια οπισθοχώρηση από την προηγούμενη θέση του για πλήρη ανάκτηση εδαφών από την Ουκρανία, προτείνοντας αντ’ αυτού μια αναγνώριση της υφιστάμενης κατάστασης.
* «Ας δηλώσουν και οι δύο “νίκη”»: Ο Αμερικανός πρόεδρος κάλεσε και τις δύο πλευρές να αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης στο σημείο που βρίσκεται και να αφήσουν την Ιστορία να κρίνει.
* Πρόταση για «γραμμή του μετώπου»: Κατά την άφιξή του στη Φλόριντα, ο Τραμπ πρότεινε ένα άμεσο τέλος στον πόλεμο, με τη Μόσχα να διατηρεί τα εδάφη που έχει ήδη καταλάβει. «Πηγαίνεις σύμφωνα με τη γραμμή του μετώπου, όπου κι αν είναι… Σταματάς στη γραμμή του μετώπου, και οι δύο πλευρές πηγαίνουν σπίτι τους, στις οικογένειές τους, σταματάνε το σκοτωμό — και αυτό πρέπει να είναι το τέλος», δήλωσε.
Αυτή η προσέγγιση αποτελεί μια αξιοσημείωτη αλλαγή από την προηγούμενη ρητορική του Τραμπ. Πριν από λίγες εβδομάδες, φαινόταν να δείχνει μεγαλύτερη δυσφορία απέναντι στον Βλαντίμιρ Πούτιν και να είναι πιο πρόθυμος να βοηθήσει την Ουκρανία να νικήσει, ακόμη και μετά τη συνάντησή του με τον Ζελένσκι στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Τότε, μάλιστα, είχε δηλώσει πως οι Ουκρανοί μπορούν να ανακτήσουν όλα τα εδάφη που έχασαν από το 2022, ανατρέποντας την παλαιότερη θέση του που ανέφερε ότι το Κίεβο θα έπρεπε να παραχωρήσει μέρος των εδαφών του.
Το Δίλημμα των Tomahawks και οι Ρωσο-Αμερικανικές Σχέσεις
Η στάση του Τραμπ φάνηκε να επηρεάζει και την προοπτική παράδοσης προηγμένων οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία. Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία της Πέμπτης, ο Αμερικανός πρόεδρος άρχισε να υποβαθμίζει τις πιθανότητες η Ουκρανία να λάβει πυραύλους Tomahawks, οι οποίοι έχουν εμβέλεια περίπου 1.600 χιλιομέτρων.
Analysis: Η αρχική προσδοκία των Ουκρανών ήταν ότι οι Tomahawks θα τους επέτρεπαν να πλήξουν βαθιά μέσα στη ρωσική επικράτεια – στρατιωτικές βάσεις, ενεργειακές υποδομές και κρίσιμες εγκαταστάσεις – αναγκάζοντας έτσι τον Πούτιν να λάβει πιο σοβαρά τις εκκλήσεις του Τραμπ για διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με τον σύμβουλο του Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ, ο Ρώσος πρόεδρος είχε προειδοποιήσει τον Τραμπ ότι η αποστολή των Tomahawks «δεν θα άλλαζε τη στρατιωτική κατάσταση στο πεδίο, αλλά θα προκαλούσε σοβαρή ζημιά στις σχέσεις των δύο χωρών». Η εν λόγω εξέλιξη υποδηλώνει μια πιθανή αναθέρμανση των ανησυχιών των ΗΠΑ για περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης με τη Ρωσία, θέτοντας σε προτεραιότητα τον περιορισμό του πολέμου έναντι της ενεργού στρατιωτικής ενίσχυσης της Ουκρανίας.
Προσωπικές Σχέσεις και Διπλωματικά Μέτωπα: Η Συνάντηση στην Ουγγαρία
Η συνάντηση με τον Ζελένσκι ήταν η πέμπτη δια ζώσης από τότε που ο Τραμπ ανέλαβε εκ νέου την προεδρία τον Ιανουάριο. Οι δηλώσεις του Τραμπ για μια ενδεχόμενη «διπλή συνάντηση» στη Βουδαπέστη, όπου ο Ζελένσκι και ο Πούτιν θα συναντηθούν ξεχωριστά, υποδηλώνουν την πρόθεσή του να λειτουργήσει ως μεσολαβητής, παρά την εμφανή εχθρότητα μεταξύ των δύο ηγετών.
* Ο Τραμπ σημείωσε ότι οι δύο ηγέτες «δεν συμπαθιούνται καθόλου» και ότι επιζητά «να γίνει όσο πιο άνετα γίνεται για όλους».
* Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, ξεκαθάρισε ότι η εχθρότητα προς τον Πούτιν «δεν έχει να κάνει με προσωπικά συναισθήματα». Πρόσθεσε: «Μας επιτέθηκαν, άρα είναι εχθρός μας. Δεν έχουν πρόθεση να σταματήσουν. Οπότε είναι εχθρός, δεν είναι απλώς θέμα να μισείς κάποιον. Αν και, χωρίς αμφιβολία, μισούμε τον εχθρό. Χωρίς αμφιβολία».
Analysis: Η προεκλογική δέσμευση του Τραμπ για άμεσο τερματισμό του πολέμου παρέμεινε βασικός άξονας της πολιτικής του ατζέντας. Ωστόσο, οι ειρηνευτικές του προσπάθειες φαίνονται να έχουν «κολλήσει» μετά την έντονη διπλωματική δραστηριότητα του Αυγούστου, όταν ο Τραμπ είχε συναντηθεί με τον Πούτιν στην Αλάσκα και τον Ζελένσκι με Ευρωπαίους συμμάχους στον Λευκό Οίκο. Τότε, υπήρχε η ελπίδα για απευθείας συνομιλίες, αλλά ο Πούτιν δεν έχει δείξει καμία διάθεση να συναντήσει τον Ζελένσκι, ενώ η Ρωσία έχει εντείνει τους βομβαρδισμούς στην Ουκρανία. Η αμφιβολία του Τραμπ για το αν ο Πούτιν τον «εμπαίζει» είναι ενδεικτική των σύνθετων διαπραγματευτικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει.
Επιπτώσεις για τον Πόλεμο και τη Διπλωματία
Στην παρούσα συγκυρία, το φλερτ του Τραμπ με την ιδέα της «διπλής νίκης» και της παύσης των εχθροπραξιών στην τρέχουσα γραμμή του μετώπου, ανεξάρτητα από τις εδαφικές απώλειες της Ουκρανίας, εγκυμονεί σημαντικές επιπτώσεις.
* Για την Ουκρανία: Η υιοθέτηση μιας τέτοιας πολιτικής θα μπορούσε να δημιουργήσει πιέσεις για την αποδοχή της απώλειας εδαφών, γεγονός που αντιβαίνει στον διακηρυγμένο στόχο της χώρας για πλήρη ανακατάληψη των κατεχόμενων εδαφών.
* Για τη Ρωσία: Θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως de facto αναγνώριση των κατακτήσεων της, ενισχύοντας τη θέση της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και ενδεχομένως οδηγώντας σε μια σταθεροποίηση της τρέχουσας κατάστασης.
* Για τη Διεθνή Κοινότητα: Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες της ανατροπής διεθνών συνόρων διά της βίας και να θέσει εν αμφιβόλω την αξία των διεθνών συμφωνιών και του διεθνούς δικαίου.
Η Ουάσιγκτον, με τον Τραμπ στο τιμόνι, στέλνει ένα μήνυμα που αλλάζει το τοπίο των προσδοκιών για το τέλος του πολέμου. Μένει να φανεί πώς αυτή η νέα στάση θα επηρεάσει τις πολεμικές εξελίξεις και τις μελλοντικές διπλωματικές προσπάθειες.
