Σε μια περίοδο έντονης περιφερειακής αστάθειας, οι Συμφωνίες του Αβραάμ αναδεικνύονται ξανά στο επίκεντρο των διπλωματικών συζητήσεων, με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να προβλέπει επικείμενη διεύρυνσή τους. Η πιθανή προσχώρηση της Σαουδικής Αραβίας σε αυτές θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει ριζικά το γεωπολιτικό τοπίο στη Μέση Ανατολή, ενισχύοντας την ειρήνη και την περιφερειακή συνεργασία.
Οι Συμφωνίες του Αβραάμ: Ένας Καταλύτης για την Ειρήνη
Οι Συμφωνίες του Αβραάμ, υπογράφηκαν το 2020 επί προεδρίας Τραμπ, σηματοδοτώντας μια ιστορική εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και αραβικών κρατών. Συγκεκριμένα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Σουδάν και το Μαρόκο έγιναν οι πρώτες αραβικές χώρες που αναγνώρισαν το Ισραήλ έπειτα από 25 χρόνια. Αυτή η κίνηση έσπασε ένα μακροχρόνιο διπλωματικό ταμπού, ανοίγοντας νέους δρόμους για συνεργασία στην περιοχή.
Η Σαουδική Αραβία: Το Κλειδί για την Ευρύτερη Διεύρυνση
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Fox Business Network, ο Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε την ελπίδα του για την είσοδο της Σαουδικής Αραβίας στις Συμφωνίες. Σύμφωνα με τον ίδιο, η προσχώρηση της Ριάντ θα λειτουργήσει ως ντόμινο, ωθώντας και άλλες χώρες να ακολουθήσουν. Ο Τραμπ ανέφερε μάλιστα ότι διεξήγαγε «πολύ καλές συζητήσεις» με διάφορες χώρες που έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για ένταξη, προβλέποντας ότι «όλες θα μπουν πολύ σύντομα».
Ανάλυση: Η πιθανή συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας εκτιμάται ότι θα έχει τεράστια συμβολική και ουσιαστική σημασία. Ως φύλακας των ιερών τόπων του Ισλάμ, η Σαουδική Αραβία φέρει σημαντικό θρησκευτικό και πολιτικό βάρος στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Η απόφασή της θα μπορούσε να νομιμοποιήσει περαιτέρω τις συμφωνίες στα μάτια άλλων αραβικών κρατών, επιταχύνοντας την περιφερειακή ενσωμάτωση.
Το Όραμα του Τραμπ για τη Γάζα και την Περιφερειακή Ειρήνη
Ο Τραμπ συνδέει άρρηκτα την προοπτική διεύρυνσης των Συμφωνιών του Αβραάμ με την επίλυση της σύγκρουσης στη Λωρίδα της Γάζας. Πρότεινε ένα σχέδιο για το τέλος του πολέμου στη Γάζα, καλώντας ηγέτες μουσουλμανικών και ευρωπαϊκών χωρών στην Αίγυπτο, με την πεποίθηση ότι αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης για μια ευρύτερη περιφερειακή ειρηνική διευθέτηση. Επιπλέον, τόλμησε να ρίξει την ιδέα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, δύο θανάσιμων εχθρών, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι το Ιράν θα επιθυμούσε μια τέτοια εξέλιξη.
Ανάλυση: Η πρόταση περί ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, αν και ακούγεται εξαιρετικά φιλόδοξη, υπογραμμίζει το ευρύ φάσμα των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που φαντάζεται ο πρώην πρόεδρος. Ενισχύει την άποψη ότι οι Συμφωνίες του Αβραάμ δεν περιορίζονται απλώς σε διμερείς σχέσεις, αλλά είναι μέρος ενός ευρύτερου οράματος για την αλλαγή του status quo στην περιοχή.
Ιστορικό Πλαίσιο και Μελλοντικές Προκλήσεις
Οι Συμφωνίες του Αβραάμ αποτέλεσαν ένα σημαντικό παράδειγμα νέας διπλωματικής προσέγγισης, παρακάμπτοντας την παραδοσιακή προϋπόθεση της επίλυσης του Παλαιστινιακού ζητήματος ως προαπαιτούμενο για την εξομάλυνση σχέσεων με το Ισραήλ. Αυτή η προσέγγιση έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, με ορισμένους να την επικροτούν ως πρακτική λύση και άλλους να την επικρίνουν ως παραγνώριση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων.
Η προοπτική διεύρυνσης, ιδίως με την Σαουδική Αραβία, φέρνει στο προσκήνιο τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις:
- Ευκαιρίες: Ενίσχυση της περιφερειακής ασφάλειας έναντι κοινών απειλών (π.χ. Ιράν), οικονομική συνεργασία, ανάπτυξη τεχνολογίας και καινοτομίας.
- Προκλήσεις: Η διατήρηση της στήριξης των παλαιστινιακών δικαιωμάτων και η εξεύρεση λύσης στο Παλαιστινιακό, η πιθανότητα εσωτερικών αντιδράσεων στις χώρες που θα προσχωρήσουν, καθώς και η διαχείριση των σχέσεων με χώρες που παραμένουν επιφυλακτικές ή εχθρικές προς το Ισραήλ.
Συμπέρασμα: Η επανεμφάνιση των Συμφωνιών του Αβραάμ στον δημόσιο διάλογο, εν μέσω των τρεχουσών συγκρούσεων, υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη για περιφερειακή σταθερότητα. Εάν το όραμα του Τραμπ υλοποιηθεί, η Μέση Ανατολή βρίσκεται στα πρόθυρα μιας ακόμη σημαντικής γεωπολιτικής αλλαγής, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει είτε σε μεγαλύτερη σταθερότητα είτε σε νέες εντάσεις, ανάλογα με τον τρόπο που θα διαχειριστούν οι εμπλεκόμενοι φορείς τις λεπτές ισορροπίες.
