Σε μια ανακοίνωση που προκαλεί έντονες συζητήσεις στη διεθνή διπλωματία και τις αγορές ενέργειας, ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε την Τετάρτη ότι ο Ινδός Πρωθυπουργός, Ναρέντρα Μόντι, δεσμεύτηκε να δώσει τέλος στις αγορές ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία. Η εξέλιξη αυτή, εάν επιβεβαιωθεί επίσημα από το Νέο Δελχί, σηματοδοτεί μια δυνητικά κομβική αλλαγή στην ενεργειακή πολιτική της Ινδίας και στις γεωπολιτικές ισορροπίες, ιδιαίτερα εν μέσω των κυρώσεων κατά της Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Οι δηλώσεις Τραμπ και το γεωπολιτικό παρασκήνιο
Ο Ντόναλντ Τραμπ, μιλώντας από το Οβάλ Γραφείο, εξέφρασε τη δυσφορία του για τις συνεχιζόμενες αγορές ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία, τονίζοντας ότι «ήμουν ενοχλημένος που η Ινδία αγοράζει (ρωσικό) πετρέλαιο και με διαβεβαίωσε σήμερα ότι δεν θα αγοράζει πλέον πετρέλαιο από τη Ρωσία». Χαρακτήρισε μάλιστα την εξέλιξη ως «μεγάλο βήμα εμπρός», προσθέτοντας ότι ο επόμενος στόχος είναι να πείσει και την Κίνα να ακολουθήσει παρόμοια στρατηγική.
Ανέφερε, ωστόσο, ότι η αλλαγή αυτή δεν είναι άμεση: «δεν μπορείς να το κάνεις αμέσως. Είναι διαδικασία, παίρνει λίγο χρόνο, αλλά σύντομα θα έχει τελειώσει». Το Νέο Δελχί δεν έχει προβεί σε επίσημη επιβεβαίωση των δηλώσεων αυτών μέχρι στιγμής, αφήνοντας περιθώρια για ερμηνείες και αναμονή.
Οικονομική πίεση και εμπορικές σχέσεις
Η δήλωση του Τραμπ έρχεται σε συνέχεια της επιβολής προσθετών δασμών 50% σε ινδικά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ, από την 27η Αυγούστου. Οι δασμοί αυτοί ερμηνεύονται ως «τιμωρία» για τις αγορές ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία, καθώς η Ουάσιγκτον κρίνει ότι έτσι συνεισφέρει στη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία.
- Οι ΗΠΑ αποτελούν τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Ινδίας, γεγονός που δίνει στην Ουάσιγκτον σημαντικό οικονομικό μοχλό πίεσης.
- Η συνάντηση του Ινδού Πρωθυπουργού Μόντι με τον νέο πρέσβη των ΗΠΑ στην Ινδία, Σέρτζιο Γκορ, λίγες ώρες μετά την άφιξή του, υποδηλώνει την ένταση των διπλωματικών επαφών για το θέμα.
Ανάλυση: Η στρατηγική των ΗΠΑ έναντι της Ινδίας φαίνεται να συνδυάζει την οικονομική πίεση με τις διπλωματικές επαφές υψηλού επιπέδου. Η επιβολή δασμών, ένα εργαλείο που έχει χρησιμοποιήσει συχνά ο Τραμπ στην οικονομική διπλωματία, αποσκοπεί στην ευθυγράμμιση της ινδικής πολιτικής με τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Η Ινδία, ως μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες, έχει ανάγκη την απρόσκοπτη πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια, κάτι που της παρείχε το ρωσικό πετρέλαιο μετά την έναρξη του πολέμου. Μια πλήρης διακοπή των αγορών θα απαιτούσε σημαντική αναπροσαρμογή στην ενεργειακή της στρατηγική.
Το ευρύτερο πλαίσιο: Ουκρανία και η πιθανή επιστροφή Τραμπ
Οι δηλώσεις του Τραμπ εντάσσονται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο, λίγο πριν την υποδοχή του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο. Η Ουκρανία δέχεται συνεχείς ρωσικές επιθέσεις στις ενεργειακές της υποδομές, εντείνοντας την πίεση για διεθνή στήριξη.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εκφράσει στο παρελθόν την πρόθεσή του να λάβει «αποφάσεις» σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Είχε αναφέρει, συγκεκριμένα, την Κυριακή, ότι θα μπορούσε να απειλήσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν με την αποστολή πυραύλων Tomahawk στην Ουκρανία εάν δεν τερματιστεί ο πόλεμος. Ερωτηθείς την Τετάρτη σχετικά, δήλωσε ότι ο πρόεδρος Ζελένσκι θέλει να «περάσει στην επίθεση» και ότι ο ίδιος σκοπεύει να «πάρει απόφαση για το ζήτημα αυτό» σύντομα.
In the author’s assessment: Οι δηλώσεις του Τραμπ, ενόψει της πιθανής επιστροφής του στην προεδρία, προσδίδουν ένα νέο επίπεδο αβεβαιότητας και δυναμικής στις διεθνείς σχέσεις. Η σκληρή στάση που υιοθετεί έναντι της Ινδίας και η άμεση αναφορά στην Κίνα υποδηλώνουν μια προληπτική προσπάθεια αναμόρφωσης των γεωπολιτικών συμμαχιών και των ενεργειακών ροών, με στόχο την απομόνωση της Ρωσίας. Η διαχείριση τόσο των σχέσεων με την Ινδία όσο και της στήριξης της Ουκρανίας θα αποτελέσει κεντρική πρόκληση για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ανεξαρτήτως του ενοίκου του Λευκού Οίκου. Η Ινδία, από την πλευρά της, θα κληθεί να ισορροπήσει μεταξύ των οικονομικών της συμφερόντων, της στρατηγικής αυτονομίας και των πιέσεων από τις δυτικές δυνάμεις.
