Η εποχή μετά τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί ένα θέμα που απασχολεί έντονα τους πολιτικούς αναλυτές και τα επιτελεία στην Άγκυρα, με τρεις βασικούς «μνηστήρες» να φέρονται να διεκδικούν την ηγεσία του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Η διαδοχή του μακροβιότερου ηγέτη στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας είναι ένα κρίσιμο ζήτημα που θα καθορίσει την πορεία της χώρας, καθώς ο Ερντογάν, παρά την ηλικία του και τις φήμες για κλονισμένη υγεία, έχει διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική, οικονομική και κοινωνική της δομή. Το ποιος θα φορέσει το «δαχτυλίδι» του διαδόχου δεν είναι απλώς ένα εσωκομματικό ζήτημα, αλλά έχει ευρύτερες επιπτώσεις στις γεωπολιτικές ισορροπίες και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Οι Βασικοί Διεκδικητές της Διαδοχής
Η «κούρσα» για την επόμενη ημέρα στο AKP φέρεται να περιλαμβάνει τρία ισχυρά ονόματα, καθένα με τη δική του επιρροή και διασυνδέσεις εντός του τουρκικού συστήματος εξουσίας:
- Χακάν Φιντάν: Ο πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών και νυν Υπουργός Εξωτερικών αποτελεί προσωπική επιλογή του Ερντογάν, έχοντας αναλάβει κομβικούς ρόλους στην εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια της χώρας. Η αναβάθμισή του στο κόμμα μαρτυρά την εμπιστοσύνη του προέδρου στις ικανότητές του και στην αφοσίωσή του.
- Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ: Ο «άτυπος Υπουργός Άμυνας» και επικεφαλής της εταιρείας παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAV), είναι μια ανερχόμενη δύναμη. Η επιρροή του στην αμυντική βιομηχανία και η σχέση του (γαμπρός του Ερντογάν) τον καθιστούν έναν σοβαρό υποψήφιο, με ουσιαστική συμμετοχή σε κρίσιμες αποφάσεις, όπως αναφέρεται, η αντίθεση στην αγορά F-16.
- Μπεράτ Αλμπαϊράκ: Ο πρώην Υπουργός Οικονομικών και επίσης γαμπρός του Ερντογάν, διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με το Κατάρ και ελέγχει ένα μεγάλο μέρος των τουρκικών μέσων ενημέρωσης. Η οικογένειά του, μέσω του Ομίλου Albayrak και Turkuvaz Spor, κατέχει εφημερίδες όπως η Sabah και η Takvim, ραδιοφωνικούς σταθμούς και μεγάλες τηλεοπτικές παραγωγές. Η επιρροή του εκτείνεται και στα διαφημιστικά μέσα, καθώς και στους διορισμούς στις κρατικές τράπεζες και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Παρασκηνιακές Διαμάχες και Πολιτικές Ανατροπές
Η εσωκομματική διαμάχη για τη διαδοχή δεν είναι κρυφή. Ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Οζγκιούρ Οζέλ, σχολίασε χαρακτηριστικά τις φημολογούμενες εντάσεις, δηλώνοντας ότι «ο Χακάν Φιντάν επιτίθεται στον γαμπρό, ο γαμπρός επιτίθεται στον Χακάν Φιντάν και όλες οι ομάδες επιτίθενται η μία στην άλλη». Αυτό υποδηλώνει ένα παρασκήνιο έντονων ανταγωνισμών και συμμαχιών, καθώς ο καθένας προσπαθεί να ισχυροποιήσει τη θέση του ενόψει των μελλοντικών εξελίξεων.
Ανάλυση: Η αναφορά του Οζέλ, σε συνδυασμό με την υποτιθέμενη δήλωση του Τομ Μπάρακ (πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα) για την ηλικία του Ερντογάν και την «μετά-Ερντογάν εποχή», αναδεικνύει την έντονη πολιτική κινητικότητα γύρω από το ζήτημα της διαδοχής. Ο Οζέλ μάλιστα, θέλοντας να διαμορφώσει μια διαφορετική αφήγηση, προέβλεψε ότι ο επόμενος ηγέτης της Τουρκίας θα είναι ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, υποδηλώνοντας την επιθυμία της αντιπολίτευσης να εκμεταλλευτεί τις εσωτερικές διαμάχες του AKP. Η συχνή χρήση των social media από τον Φιντάν, ο οποίος αναφέρεται από τον Οζέλ ως «Χακάν του TikTok», ίσως υποδηλώνει μια προσπάθεια προσέγγισης νεότερων κοινών και ενίσχυσης της δημόσιας εικόνας του, κάτι που παρατηρείται συχνά σε πολιτικούς που επιδιώκουν ηγετικούς ρόλους.
Η Κληρονομιά του Ερντογάν: Ένα Ιστορικό Αποτύπωμα
Ο Ερντογάν και το AKP ανέβηκαν στην εξουσία το 2002, σε μια περίοδο που η Τουρκία χαρακτηριζόταν από σημαντικές οικονομικές ανισότητες. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, η χώρα γνώρισε μια μεταμόρφωση, με αξιοσημείωτη αύξηση της μεσαίας τάξης και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, ιδιαίτερα την περίοδο 2002-2008.
* Μακροβιότητα και Εκλογικές Νίκες: Ο Ερντογάν έχει αναδειχθεί νικητής σε 14 εκλογικές αναμετρήσεις τα τελευταία 17 χρόνια, γεγονός που τον καθιστά τον μακροβιότερο ηγέτη στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας. Αυτή η σταθερή εκλογική επιτυχία, παρά τις οικονομικές προκλήσεις των τελευταίων ετών (π.χ. επιβράδυνση της αύξησης του κατά κεφαλήν εισοδήματος), υπογραμμίζει τη διαρκή δημοτικότητά του.
* Πολιτικό Αποτύπωμα: Η κληρονομιά του Ερντογάν θεωρείται από πολλούς στην Τουρκία ως εφάμιλλη, αν όχι αντίστοιχη, με αυτή του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ, λόγω των σαρωτικών αλλαγών που επέφερε στο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό τοπίο. Από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923, κανένας άλλος ηγέτης δεν παρέμεινε τόσο καιρό στην εξουσία, ούτε είχε την ίδια δυνατότητα να διαμορφώσει την εθνική ταυτότητα και τις κρατικές δομές.
Ανάλυση: Η πολιτική μακροβιότητα του Ερντογάν δεν οφείλεται μόνο στην οικονομική ανάπτυξη της πρώτης δεκαετίας, αλλά και στην ικανότητά του να συσπειρώνει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού γύρω από μια συντηρητική-ισλαμική ατζέντα, ενισχύοντας την εθνική υπερηφάνεια και την εικόνα μιας ισχυρής Τουρκίας στην παγκόσμια σκηνή. Η μετάβαση μετά το τέλος της εποχής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα αποτελέσει μια τεράστια πρόκληση για τη χώρα, καθώς ο διάδοχος θα κληρονομήσει ένα πολιτικό σύστημα ισχυρά συγκεντρωμένο γύρω από την προεδρία, καθώς και έναν πληθυσμό με συγκεκριμένες προσδοκίες που διαμόρφωσαν οι πολιτικές του απερχόμενου ηγέτη. Η επιλογή του επόμενου ηγέτη θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό αν η Τουρκία θα συνεχίσει την ίδια πορεία ή αν θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στην εσωτερική και εξωτερική της πολιτική.
