Αθήνα – Σε μια κίνηση μείζονος σημασίας για το μέλλον της δημοκρατίας στην Ευρώπη, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο, υπερψήφισε έκθεση που εστιάζει στην τήρηση των δημοκρατικών υποχρεώσεων της Ουγγαρίας. Η έκθεση, που αποτελεί πόνημα του πρώην πρωθυπουργού και γενικού εισηγητή για τη Δημοκρατία στο Συμβούλιο της Ευρώπης, Γιώργου Α. Παπανδρέου, σε συνεργασία με τον Εσθονό Eerik-Niiles Kross, αναδεικνύει την αυξανόμενη ανησυχία για την υπονόμευση του κράτους δικαίου σε χώρες-μέλη.
Η Κρισιμότητα της Έκθεσης: Ένα Μήνυμα για το Κράτος Δικαίου
Η υπερψήφιση αυτής της έκθεσης δεν είναι απλώς μια τυπική κοινοβουλευτική διαδικασία. Αντιθέτως, συνιστά ένα ηχηρό μήνυμα προς όλες τις ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με την αταλάντευτη προσήλωση στις δημοκρατικές αρχές και στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η συγκεκριμένη έκθεση συγκαταλέγεται στις πιο κρίσιμες συζητήσεις της Συνέλευσης, καθώς άπτεται θεμάτων που αφορούν:
* Την προστασία της δημοκρατικής τάξης.
* Την ενίσχυση του κράτους δικαίου και των θεσμών.
* Τις δεσμεύσεις των κρατών-μελών έναντι πρακτικών που υπονομεύουν τη δημοκρατία και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
Analysis: Η ανάδειξη της Ουγγαρίας ως αντικείμενο τέτοιας έκθεσης δεν είναι τυχαία. Τα τελευταία χρόνια, η χώρα έχει βρεθεί επανειλημμένα στο στόχαστρο κριτικής από ευρωπαϊκούς θεσμούς και διεθνείς οργανισμούς για περιορισμούς στην ελευθερία του Τύπου, παρεμβάσεις στο δικαστικό σύστημα και αλλαγές σε εκλογικούς νόμους που εγείρουν ερωτήματα για την αντιπροσωπευτικότητα. Αυτή η εξέλιξη είναι ενδεικτική μιας ευρύτερης τάσης στην Ευρώπη, όπου ο σεβασμός των δημοκρατικών θεσμών δοκιμάζεται συχνά από κυβερνήσεις με εθνικιστικές ή λαϊκιστικές τάσεις.
Η Ομιλία Παπανδρέου: Δημοκρατία πέρα από την Κάλπη
Πριν την ψηφοφορία, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου τόνισε τη σημασία της έκθεσης ως “πολιτική μάχη” απέναντι σε “συντηρητικές δυνάμεις που επιχειρούν πράξεις υπονόμευσης των δημοκρατικών μας αξιών”. Στην ομιλία του, επεσήμανε με έμφαση ότι:
«Η δημοκρατία δεν μετριέται μόνο στην κάλπη αλλά στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η εξουσία: αν υπάρχει έλεγχος και τηρούνται ισορροπίες, αν οι φωνές της αντιπολίτευσης μπορούν να ακούγονται, αν οι εκλογικοί νόμοι διασφαλίζουν τη δίκαιη αντιπροσωπεύση, αν η δικαιοσύνη υπηρετεί τους πολίτες και όχι την ατιμωρησία των ισχυρών».
Αυτή η δήλωση υπογραμμίζει μια κομβική διάσταση: η ουσιαστική δημοκρατία απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και θεσμικές δικλίδες ασφαλείας, πέραν της απλής διεξαγωγής εκλογών.
Εμπιστοσύνη στους Θεσμούς και Εδραίωση του Κράτους Δικαίου
Κεντρική θέση στην επιχειρηματολογία του κ. Παπανδρέου κατέχει η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς και η ενίσχυση της αξιοπιστίας της δημοκρατίας. Τόνισε την ανάγκη για:
* Τήρηση κανόνων.
* Διασφάλιση διαφάνειας και δικαιοσύνης στη λειτουργία των θεσμών.
* Υπεράσπιση της δημοκρατίας και εδραίωση του κράτους δικαίου.
Analysis: Η «ατιμωρησία των ισχυρών» που αναφέρθηκε στην ομιλία, είναι μια έννοια που απασχολεί έντονα τη δημόσια συζήτηση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Το αίσθημα της ατιμωρησίας eroding the rule of law μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην εμπιστοσύνη των πολιτών προς το δικαστικό σύστημα και τους πολιτικούς θεσμούς. Η έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η λογοδοσία είναι αναπόφευκτο στοιχείο μιας υγιούς δημοκρατίας.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο Ρόλος του
Το Συμβούλιο της Ευρώπης (όχι ομοιογενές με την Ευρωπαϊκή Ένωση) ιδρύθηκε το 1949 με στόχο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου στην Ευρώπη. Με 46 κράτη-μέλη, είναι ο κορυφαίος οργανισμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ήπειρο, επιβλέποντας μεταξύ άλλων την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η συστηματική παρακολούθηση της τήρησης των δημοκρατικών προτύπων από τα κράτη-μέλη, όπως στην περίπτωση της Ουγγαρίας, είναι ζωτικής σημασίας για την αποστολή του οργανισμού. Η συγκεκριμένη παρέμβαση υπογραμμίζει την προσπάθεια διατήρησης αυτών των αρχών σε μια περίοδο όπου οι δημοκρατικές αξίες δοκιμάζονται παγκοσμίως.
