Η απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, με το νέο νομοσχέδιο για την ποινική δικονομία να υπόσχεται ριζικές αλλαγές που στοχεύουν στην επιτάχυνση και τον εκσυγχρονισμό της διαδικασίας.
Νομοσχέδιο για την Ποινική Δικονομία: Αναβάθμιση και Επιτάχυνση της Δικαιοσύνης
Η πρώτη επεξεργασία του νομοσχεδίου στη Βουλή σηματοδοτεί την έναρξη μιας μεγάλης θεσμικής μεταρρύθμισης, η οποία όπως επισημαίνει ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, Γιάννης Μπούγας, αποσκοπεί στην ποιοτική αναβάθμιση και στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής δικαιοσύνης. Η νέα νομοθετική πρωτοβουλία εισάγει σημαντικές καινοτομίες, όπως ο ψηφιακός φάκελος και η καθιέρωση δεσμευτικών προθεσμιών για δικαστικές αποφάσεις, που αναμένεται να μειώσουν τους χρόνους εκδίκασης, οι οποίοι σήμερα είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη.
Κύρια Χαρακτηριστικά και Καινοτομίες του Νομοσχεδίου
- Προσδιορισμός δικάσιμου με την κατάθεση του δικογράφου: Μια διαδικασία που θα συμβάλλει στη μείωση των καθυστερήσεων και στην καλύτερη οργάνωση των υποθέσεων.
- Ψηφιακός φάκελος: Για πρώτη φορά λειτουργεί πιλοτικά στις κτηματολογικές διαφορές, δίνοντας γρήγορη και εύκολη πρόσβαση στα στοιχεία για δικηγόρους, διαδίκους και κτηματολογικούς δικαστές.
- Έκδοση διάταξης για τυπικές πλημμέλειες: Επιτρέπει την ταχεία ενημέρωση του διαδίκου για τυχόν τυπικά σφάλματα που μπορεί να οδηγήσουν σε απόρριψη της αγωγής, χωρίς να θίγονται δικαιώματά του.
- Εισαγωγή αποκλειστικών και δεσμευτικών προθεσμιών: Θεσπίζονται ισχυροί χρόνοι για την εκδίκαση υποθέσεων και περιορίζονται πρακτικές όπως η «Ρήτρα Παρέκτασης», συμβάλλοντας στην δικαιότερη αντιμετώπιση κυρίως σε περιπτώσεις πλειστηριασμών.
- Διόρθωση Αναγκαστικής Εκτέλεσης: Δικαστής μπορεί να εκδίδει διορθώσεις στην έκθεση αναγκαστικής εκτέλεσης, αντικαθιστώντας τις παλιές καθυστερήσεις και μειώνοντας τη γραφειοκρατία.
Στατιστικά Αποτελέσματα και Εκτιμήσεις Μεταρρυθμίσεων
Η εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη έχει ήδη επιφέρει επιτυχή αποτελέσματα στους δείκτες λειτουργίας των δικαστηρίων:
- Αύξηση του ποσοστού εκκαθάρισης υποθέσεων από 89,7% σε 94% πανελλαδικά.
- Σημαντική μείωση του χρόνου εκδίκασης αποφάσεων, με μείωση μέχρι και 27% στο Πρωτοδικείο Αθηνών.
- Επιτάχυνση των προσωρινών διαταγών στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, που πλέον εκδικάζονται σε 2 ημέρες αντί για 15.
- Αύξηση κατά 47% των υποθέσεων που εισάγονται απευθείας στο ακροατήριο στο ποινικό τμήμα.
Αντιδράσεις και Κριτική από Αντιπολίτευση και Φορείς
Η αντιπολίτευση εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά με το νομοσχέδιο, τονίζοντας την ανάγκη για βαθύτερη ουσιαστική δικαστική κρίση και όχι μόνο για ταχύτητα διαδικασίας. Κατά την Ελληνική Λύση, η επιτάχυνση της δικαιοσύνης δεν πρέπει να μετατρέψει τη δικαιοσύνη σε υπηρεσία με περιορισμένες εγγυήσεις για τους πολίτες.
Ο εκπρόσωπος της Νέας Αριστεράς, Δημήτρης Τζανακόπουλος, τόνισε ότι υπάρχει διαχωρισμός στην επιτάχυνση της δικαιοσύνης, υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων έναντι των λαϊκών στρωμάτων, ενώ επισήμανε την έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών προς το δικαστικό σύστημα. Παράλληλα επισήμανε την ανάγκη για βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής και την υποστελέχωση των δικαστηρίων.
Η ειδική αγορήτρια της Πλεύσης Ελευθερίας, Ελένη Καραγεωργοπούλου, κατήγγειλε τον αμοραλισμό της ηγεσίας και την απώλεια δικαιωμάτων των οφειλετών, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους που φέρνουν οι αλλαγές στην αναγκαστική εκτέλεση υπέρ των τραπεζών και των funds.
Συμπεράσματα και Προοπτικές
Το νομοσχέδιο αποτελεί μία σημαντική συνεισφορά στην ανασυγκρότηση της δικαιοσύνης, προσαρμόζοντας παλαιά θεσμικά πλαίσια στις σύγχρονες ανάγκες με ιδιαίτερη έμφαση στην ψηφιακή τεχνολογία και την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών. Παρά τις αντιδράσεις, η ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης επιδιώκει βελτιώσεις βασισμένες σε διάλογο με κοινωνικούς εταίρους και στόχο την προστασία των δικαιωμάτων όλων των πολιτών.
Η επιτυχής εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης στην ελληνική δικαιοσύνη, αναβαθμίζοντας τη λειτουργία της και προσφέροντας ταχύτερη και δικαιότερη απονομή δικαιοσύνης.
