Μία κρίσιμη μέρα στην ιστορία της Ελλάδας σηματοδοτείται στις 25 Ιουνίου – η άνοδος της δικτατορίας του Θεόδωρου Πάγκαλου το 1925, που άλλαξε βαθιά το πολιτικό τοπίο της χώρας.
Η επιβολή της δικτατορίας Πάγκαλου στην Ελλάδα (25 Ιουνίου 1925)
Τον Ιούνιο του 1925, η Ελλάδα βυθίζεται σε πολιτικό αναβρασμό και κοινωνική αναταραχή, συνθήκες που εκμεταλλεύεται ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος για να εγκαθιδρύσει ένα αυταρχικό δικτατορικό καθεστώς. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη βαθιά κρίση της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, η χώρα βρίσκεται σε περιδίνηση, με την πόλωση ανάμεσα στους βενιζελικούς και βασιλικούς να συνεχίζει να δηλητηριάζει τον πολιτικό βίο.
Η αδύναμη κυβέρνηση και η διαρκής στρατιωτική διάσταση της πολιτικής ζωής ανοίγουν το δρόμο για το πραξικόπημα που εκδηλώνεται στις 25 Ιουνίου 1925, όταν ο Πάγκαλος με υποστήριξη στρατευμάτων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, πιέζει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη να αποπέμψει την κυβέρνηση. Το πραξικόπημα εξελίσσεται αναίμακτα και ο Πάγκαλος αναλαμβάνει πρωθυπουργός, λαμβάνοντας έμμεση νομιμοποίηση από τη Βουλή.
Ενέργειες και χαρακτηριστικά του δικτατορικού καθεστώτος
Το καθεστώς Πάγκαλου χαρακτηρίζεται από το μονοπώλιο της εξουσίας με μέτρα όπως η κατάργηση βασικών ατομικών ελευθεριών, η αυστηρή λογοκρισία, οι διώξεις δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων, καθώς και η παραπομπή τους σε στρατοδικεία. Η διάλυση της Βουλής και η αναβολή των εκλογών καταδεικνύουν τη ρήξη με το δημοκρατικό πολίτευμα.
Παράλληλα, ο Πάγκαλος προσπαθεί να προβάλλει το προφίλ του εκσυγχρονιστή, υιοθετώντας ρηχές αλλά γραφικές μεταρρυθμίσεις, όπως η ρύθμιση μέσω διατάγματος του επιτρεπόμενου μήκους της γυναικείας φούστας. Στο εξωτερικό πεδίο, ακολουθεί επιθετική πολιτική με το διεθνούς απήχησης «επεισόδιο του Πετριτσίου» με τη Βουλγαρία, εντείνοντας την ένταση στην περιοχή.
Η πτώση της δικτατορίας και οι επιπτώσεις της
Η αυθαιρεσία του καθεστώτος και η ευρεία λαϊκή δυσαρέσκεια οδηγούν στην ανατροπή του Πάγκαλου τον Αύγουστο του 1926, υπό την ηγεσία του στρατηγού Γεώργιου Κονδύλη. Η δικτατορία είχε διάρκεια μόλις 14 μήνες, αλλά τα επιζώντα πολιτικά και κοινωνικά τραύματά της παρέμειναν βαθιά στη συλλογική μνήμη.
Η περίοδος αυτή αποκαλύπτει τις παθογένειες του πολιτικού συστήματος, όπως η αστάθεια της δημοκρατίας, η εμπλοκή των στρατιωτικών στην πολιτική και η έντονη πολιτική πόλωση που θα σημαδέψει τη χώρα για δεκαετίες.
Ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την 25η Ιουνίου
- 1678: Η Έλενα Κορνάρο Πισκόπια, μια διακεκριμένη λόγια ενετικής καταγωγής, γίνεται η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που λαμβάνει διδακτορικό δίπλωμα στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, ανοίγοντας δρόμο για τη γυναικεία συμμετοχή στην ανώτατη εκπαίδευση.
- 1826: Ο Ιμπραήμ Πασάς υφίσταται ήττα από τους Μανιάτες στις μάχες της Βέργας και του Διρού, αναδεικνύοντας την ανθεκτικότητα της ελληνικής αντίστασης κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.
- 1912: Ο Κωνσταντίνος Τσικλητήρας κερδίζει χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης, εδραιώνοντας το όνομά του στον ελληνικό αθλητισμό.
- 2009: Ανακοίνωση μέτρων λιτότητας από τον υπουργό Οικονομίας Γιάννη Παπαθανασίου, ενόψει της οικονομικής κρίσης που διαμόρφωσε το νέο οικονομικό τοπίο της χώρας.
- 2020: Το Κοσσυφοπέδιο χαρακτηρίζει τη Χεζμπολάχ τρομοκρατική οργάνωση, περαιτέρω ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τις δυτικές δυνάμεις.
- 2020: Η FIFA ανακοινώνει ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών 2023 θα φιλοξενηθεί από κοινού στην Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, σηματοδοτώντας νέα εποχή για το γυναικείο ποδόσφαιρο.
- 2020: Η Λίβερπουλ στεφθεί πρωταθλήτρια Αγγλίας στην Premier League μετά από 30 χρόνια, εκμεταλλευόμενη την ήττα της Μάντσεστερ Σίτι.
Γεννήσεις σημαντικών προσωπικοτήτων στις 25 Ιουνίου
1903 – Τζορτζ Όργουελ: Βρετανός συγγραφέας γνωστός για τα έργα «1984» και «Η φάρμα των ζώων», που κατακεραυνώνουν τον ολοκληρωτισμό και την πολιτική καταπίεση.
1963 – Τζορτζ Μάικλ: Εμβληματικός Άγγλος τραγουδιστής της pop, που άφησε ανεξίτηλο στίγμα με επιτυχίες όπως «Careless Whisper» και «Freedom! ’90».
1982 – Πάολα Φωκά: Δημοφιλής Ελληνίδα τραγουδίστρια του σύγχρονου λαϊκού τραγουδιού, γνωστή για τη χαρακτηριστική φωνή και ζωντανή σκηνική παρουσία.
Θάνατοι σημαντικών προσωπικοτήτων στις 25 Ιουνίου
1984 – Μισέλ Φουκό: Σπουδαίος Γάλλος φιλόσοφος που ανέλυσε τις δομές εξουσίας και γνώσης, επηρεάζοντας καθοριστικά τη σύγχρονη κοινωνική επιστήμη.
1997 – Ζακ-Ιβ Κουστό: Πρωτοπόρος Γάλλος ωκεανογράφος και εξερευνητής, που με τα ντοκιμαντέρ και τις εφευρέσεις του φέρνει τον υποθαλάσσιο κόσμο στην παγκόσμια κοινότητα.
2009 – Μάικλ Τζάκσον: Ο «βασιλιάς της ποπ», με παγκόσμια επιρροή μέσω της μουσικής και των χορευτικών του κινήσεων.
2009 – Φάρα Φόσετ: Αμερικανίδα ηθοποιός και σύμβολο ομορφιάς των ‘70s, γνωστή κυρίως από τη σειρά «Οι Άγγελοι του Τσάρλι», που συγκίνησε με τον αγώνα της κατά του καρκίνου.
Εορτολόγιο και Εθνικές Επετείους
Την ημέρα τιμώνται οι Άγιοι Έρως, Λίβιος και Φεβρωνία.
Επίσης, γιορτάζεται η Ημέρα των Ναυτικών, η Παγκόσμια Ημέρα Λεύκης και η Παγκόσμια Ημέρα των Στρουμφ, γεγονότα με ξεχωριστή σημασία σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.
