Η πορεία του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ αποκαλύπτει τις προκλήσεις και τα διλήμματα ενός ηγέτη που καθόρισε τη σύγχρονη ιστορία του Ιράν.
Η άνοδος του Αλί Χαμενεΐ: Από τη Μασχάντ στην κορυφή της εξουσίας
Γεννημένος στην Μασχάντ, ο Αλί Χοσεϊνί Χαμενεΐ ξεκίνησε τη διαδρομή του ως γιος ταπεινού κληρικού, ενώ σύντομα εντάχθηκε στη θεολογική σχολή του Κομ, κέντρο της σιιτικής πνευματικότητας στο Ιράν. Εκεί, διαμόρφωσε τις ιδεολογικές του βάσεις μέσα από τον σιιτικό ακτιβισμό και εξελίχθηκε σε στενό συνεργάτη του Αγιατολάχ Χομεϊνί, τον οποίο στήριξε ενεργά κατά τη διάρκεια της αντίστασης στο καθεστώς του Σάχη.
Η συμμετοχή του στις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις του 1978 και οι μυστικές αποστολές του για τη δημιουργία δικτύων ισλαμιστικού ακτιβισμού, έστρωσαν το δρόμο για την τελική ανατροπή. Το 1981, παρά την επίθεση που τον παράλυσε, αναδεικνύεται σε πρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας, σημειώνοντας μια καίρια στιγμή στην πολιτική του καριέρα.
Η στρατιωτική και πολιτική στρατηγική υπό το πρίσμα των συγκρούσεων
Με την πάροδο των δεκαετιών, ο Χαμενεΐ ενίσχυσε τη στρατιωτική επιρροή του Ιράν μέσω του Ισλαμικού Επαναστατικού Σώματος Φρουρών (IRGC) και της δημιουργίας φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών σε όλη τη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, η ισραηλινή αεροπορική υπεροχή αποδείχθηκε καθοριστική στην αναχαίτιση των επιθέσεων από πυραύλους και drones που εκτοξεύθηκαν μετά τη δολοφονία από το Ισραήλ του Χασάν Νασράλα.
Παρά τη χρήση τεχνολογίας στρατιωτικού τύπου, το καθεστώς αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, καθώς ο συνασπισμός των φιλοϊρανικών δυνάμεων δείχνει σημάδια διάλυσης, υπονομεύοντας τη μακροπρόθεσμη στρατηγική του Χαμενεΐ.
Εσωτερικές αντιπαραθέσεις και κοινωνική κρίση
Η διαχείριση των εσωτερικών συγκρούσεων ήταν εξίσου δύσκολη. Οι αναταραχές και οι προσπάθειες μεταρρυθμίσεων, που αντιμετωπίστηκαν με καταστολή, σε συνδυασμό με τα περιοριστικά μέτρα εναντίον γυναικών, ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και θρησκευτικών μειονοτήτων, έχουν προκαλέσει απογοήτευση σε ευρεία κοινωνικά στρώματα.
Η οικονομική δυσχέρεια επιτείνει την κοινωνική αναταραχή, προκαλώντας ρήγματα ακόμα και στους παραδοσιακούς υποστηρικτές του καθεστώτος, γεγονός που προκαλεί αβεβαιότητα για το μέλλον του ιρανικού πολιτικού σκηνικού.
Η εξωτερική πολιτική και ο «άξονας αντίστασης»
Ο Αλί Χαμενεΐ επένδυσε συστηματικά στον λεγόμενο «άξονα αντίστασης», υποστηρίζοντας οργανώσεις όπως η Χαμάς στη Γάζα, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και το κίνημα των Χούτι στην Υεμένη. Παρά την αρχική επιτυχία, αυτή η στρατηγική έχει υποστεί αποδυνάμωση μετά από τις συνεχείς ισραηλινές επιθέσεις και τη διατάραξη των συμμαχιών στην περιοχή, ειδικά μετά την ανατροπή του καθεστώτος Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία.
Το μέλλον της ηγεσίας και η σημασία της κληρονομιάς Χομεϊνί
Στα 84 του χρόνια και με το προοδευτικό πρόβλημα υγείας, ο Χαμενεΐ αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πρόκληση της καριέρας του: τη διαχείριση της διαδοχής και τη διατήρηση της ισορροπίας στο εσωτερικό του Ιράν. Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, προσπάθησε να συνδυάσει την πολιτική πραγματιστικότητα με την ιδεολογική κληρονομιά του Χομεϊνί, προσπαθώντας να διαφυλάξει τόσο την εξουσία του, όσο και εκείνη των στενών του συνεργατών.
Η αμφισημία γύρω από την αυθεντικότητα του ταπεινού του τρόπου ζωής και οι συζητήσεις γύρω από την πυρηνική συμφωνία του 2015 συμπληρώνουν την εικόνα ενός ηγέτη που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις.
Η πορεία του Αλί Χαμενεΐ και η πολυπλοκότητα της ηγεσίας του αποτελούν παράδειγμα του πώς η θρησκεία, η πολιτική και η γεωπολιτική διασταυρώνονται στην καρδιά της σύγχρονης Μέσης Ανατολής.
