Η Εθνική Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές αλλαγές, με το κοινοβουλευτικό σώμα να μειώνεται για πρώτη φορά μετά τη Μεταπολίτευση σε 297 μέλη, εξαιτίας της έκπτωσης τριών βουλευτών του κόμματος «Σπαρτιάτες». Η εξέλιξη αυτή φέρνει ανατροπές στις ισορροπίες και το πολιτικό σκηνικό της χώρας.
Ιστορικές διακυμάνσεις στον αριθμό των βουλευτών στην Ελλάδα
Η σύνθεση της Βουλής των Ελλήνων δεν υπήρξε ποτέ στατική. Από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, καταγράφονται σημαντικές αυξομειώσεις στον αριθμό των βουλευτών, με καταγεγραμμένες τιμές από 127 έως και 397 μέλη, ανάλογα με τις κοινωνικές, πολιτικές και δημογραφικές εξελίξεις. Η προσαρμογή αυτή αντανακλούσε την αναζήτηση της καλύτερης δυνατής αντιπροσώπευσης στον λαό.
Η αναλογία πληθυσμού και η εξέλιξη του αριθμού των βουλευτών
Η θεμελιώδης αρχή της πληθυσμιακής αντιπροσώπευσης ήταν καθοριστική για τον αριθμό των βουλευτών. Από το 1821 ορίστηκε η αναλογία ένας βουλευτής ανά 25.000 κατοίκους, όμως αυτή η αναλογία στην πράξη διαφοροποιήθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Σημαντικές αλλαγές παρουσιάστηκαν μετά το 1864, με τον αριθμό βουλευτών να αυξάνεται καθώς μειώθηκε η αναλογία σε έναν ανά 10.000 κατοίκους λόγω επεκτάσεων της επικράτειας και δημογραφικών εξελίξεων.
Πολιτικές επιλογές και το πελατειακό σύστημα
Καθώς οι συνθήκες και τα πολιτικά συμφέροντα μεταβαλλόντουσαν, ο αριθμός των βουλευτών συχνά προσαρμοζόταν με στόχο τόσο την καλύτερη εκπροσώπηση, όσο και την ενσωμάτωση διαφορετικών συμφερόντων. Ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν ένας από τους πρωτοπόρους που προσπάθησαν να μειώσουν τον αριθμό των βουλευτών, των οποίων ο πληθωρισμός συχνά εξυπηρετούσε τη διατήρηση του πελατειακού κράτους και των κομματικών ισορροπιών.
Ιστορικά στοιχεία της βουλευτικής σύνθεσης
Ο αριθμός των βουλευτών κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα παρουσίαζε μεγάλες διακυμάνσεις, όπως αποτυπώνεται στον παρακάτω πίνακα:
- 1910: 362 βουλευτές
- 1912: 181 βουλευτές
- 1915: 314 βουλευτές
- 1920: 370 βουλευτές
- 1923: 397 βουλευτές (ιστορικό ρεκόρ)
- 1926: 248 βουλευτές
- 1936: 279 βουλευτές
- 1946: 354 βουλευτές
- 1950: 250 βουλευτές
- 1951: 258 βουλευτές
- 1952: 300 βουλευτές
Το Σύνταγμα και ο σημερινός αριθμός βουλευτών
Από το 1952, ο αριθμός των βουλευτών σταθεροποιήθηκε στους 300, με το Σύνταγμα του 1975 να ορίζει ρητά ότι ο αριθμός αυτός δεν μπορεί να είναι μικρότερος από 200 και μεγαλύτερος από 300 (άρθρο 51, παράγραφος 1). Αυτό σημαίνει ότι ενώ η Βουλή μπορεί να μειωθεί, δεν επιτρέπεται η αύξηση πέραν των 300 βουλευτών.
Η πρόσφατη απόφαση του Εκλογοδικείου και οι επιπτώσεις στο κοινοβουλευτικό τοπίο
Η έκπτωση των βουλευτών Βασίλη Στίγκα, Πέτρου Δημητριάδη και Αλέξανδρου Ζερβέα από το κόμμα των «Σπαρτιατών» μειώνει τον συνολικό αριθμό βουλευτών σε 297. Η παράλειψη αναπλήρωσης αυτών των εδρών οδηγεί σε μείωση του ορίου της απόλυτης πλειοψηφίας στους 149 βουλευτές αντί για 151.
Επιπλέον, η διάλυση της κοινοβουλευτικής ομάδας των «Σπαρτιατών» (που πλέον αριθμεί μόλις δύο βουλευτές) συνεπάγεται την απώλεια σημαντικών προνομίων, όπως η εκπροσώπηση στη Διάσκεψη των Προέδρων και η παρουσία στην επιτροπή νομοθεσίας.
Συμπέρασμα
Η ιστορική εξέλιξη της Βουλής στην Ελλάδα αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές της χώρας. Η πρόσφατη απόφαση για μείωση των μελών της, παρά το σταθερό πλαίσιο του Συντάγματος, δείχνει ότι το πολιτικό σύστημα βρίσκει συνεχώς νέες μορφές προσαρμογής και αναδιαμόρφωσης που επηρεάζουν τη λειτουργία και ισορροπία των πολιτικών δυνάμεων.
