Η ένταση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν παραμένει μια από τις πιο σύνθετες και επικίνδυνες διεθνείς συγκρούσεις, με βαθιές ρίζες στην ιστορία, τη γεωγραφία και τη στρατηγική.

Η διαχρονική ίντριγκα μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν

Η Ινδία και το Πακιστάν μοιράζονται συνοριακή γραμμή 3.000 χιλιομέτρων, παρά την αμοιβαία επιθυμία να κρατήσουν αποστάσεις μεταξύ τους. Η έντονη ασφάλεια πυρηνικής απειλής και η διαρκής διαμάχη για την περιοχή του Κασμίρ δημιουργούν ένα συνεχές κλίμα αβεβαιότητας που σχεδόν καταλήγει σε ένοπλες συγκρούσεις.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές αερομαχίες στον κόσμο

Τον Μάιο του 2023, οι εντάσεις κλιμακώθηκαν, όταν η Ινδία εξαπέλυσε πυραυλικές επιθέσεις σε περιοχές που θεωρεί ότι φιλοξενούν «ισλαμιστές τρομοκράτες» στο Πακιστάν, προκαλώντας μια αερομαχία ιστορικής κλίμακας με πάνω από 125 μαχητικά αεροσκάφη. Το γεωπολιτικό παιχνίδι του εξοπλισμού μονοπωλείται από υπερσύγχρονα όπλα, όπως κινεζικά Chengdu J-10C και ινδικά Rafale.

Η αρχή του σύγχρονου ανταγωνισμού

Η αντιπαλότητα ανάμεσα σε Ινδία και Πακιστάν ξεκίνησε με τη διαίρεση της Βρετανικής Ινδίας το 1947, όπου σχηματίστηκαν δύο κράτη βάσει θρησκευτικής πλειοψηφίας: η Ινδία με ινδουιστικό πληθυσμό και το Πακιστάν με μειονότητα μουσουλμάνων. Η μαζική μετακίνηση πληθυσμών έφερε αιματηρές συγκρούσεις και σημάδεψε την τραυματική διαμάχη που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Οι μεγάλοι πόλεμοι για το Κασμίρ και πέραν αυτού

• Πρώτος Πόλεμος (1947-1948): Προκάλεσε τη μοιρασιά του Κασμίρ σε τρία τμήματα, υπό Ινδική, Πακιστανική και Κινεζική διοίκηση.
• Δεύτερος Πόλεμος (1965): Ξέσπασε από την απόπειρα του Πακιστάν να υποκινήσει εξέγερση στο Κασμίρ, με αδιευκρίνιστο νικητή.
• Τρίτος Πόλεμος (1971): Επίκεντρο ήταν το Ανατολικό Πακιστάν (σημερινό Μπανγκλαντές), το οποίο απέκτησε ανεξαρτησία μετά από Ινδική επέμβαση.
• Κρίση Καρτγκίλ (1999): Στρατηγική κρίση με μάχες σε ορεινό έδαφος στην περιοχή του Κασμίρ, που έληξε μετά από διεθνή πιέσεις.

Ο ρόλος της γεωγραφίας στη διαμάχη Ινδίας-Πακιστάν

Όπως επισημαίνει ο γνωστός διπλωματικός αναλυτής Tim Marshall, συγγραφέας του «Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας», η ένταση μεταξύ των δύο χωρών πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από τη γεωγραφική τους θέση και τις στρατηγικές ανάγκες που προκύπτουν. Ο Κασμίρ αποτελεί την καρδιά αυτής της διαμάχης, συνδυάζοντας εθνική υπερηφάνεια και στρατηγική γεωπολιτική σημασία, καθώς συνεπάγεται πρόσβαση στην Κεντρική Ασία και τον έλεγχο κρίσιμων υδάτινων πόρων.

Κρίσιμος ο ποταμός Ινδός για την οικονομία του Πακιστάν

Ο ποταμός Ινδός και οι παραπόταμοί του είναι ζωτικής σημασίας για το Πακιστάν, παρέχοντας νερό σε πάνω από τα δύο τρίτα της χώρας. Χωρίς αυτό το υδάτινο δίκτυο, το οικονομικό μοντέλο της χώρας θα κατέρρεε, δεδομένης της εξάρτησης από τη γεωργία και τη βαμβακοβιομηχανία. Η διαχείριση αυτών των υδάτων έχει συμφωνηθεί επισήμως, αλλά οι αυξανόμενοι πληθυσμοί και η κλιματική αλλαγή δημιουργούν επιπλοκές στο μέλλον.

Στρατηγικά σχέδια και το «στρατηγικό βάθος» του Πακιστάν

Το Πακιστάν δεν διαθέτει εσωτερικό «στρατηγικό βάθος» έναντι των επιθέσεων της Ινδίας, καθώς η απόσταση από τα σύνορα μέχρι την πρωτεύουσα Ισλαμαμπάντ είναι μικρότερη των 400 χιλιομέτρων, με εύκολο επίπεδο έδαφος. Από την πλευρά του, ο ινδικός στρατός σχεδιάζει αποκλεισμούς λιμανιών και κρίσιμων υποδομών, ενώ το Πακιστάν επεξεργάζεται εναλλακτικά σενάρια, όπως η οπισθοχώρηση στα σύνορα με το Αφγανιστάν υπό την προϋπόθεση φιλικής κυβέρνησης στην Καμπούλ.

Ο Tim Marshall σημειώνει πως τόσο η Ινδία όσο και το Πακιστάν επιδιώκουν σημαντική επιρροή στην πολιτική του Αφγανιστάν, καθώς αυτό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής ισορροπίας στην περιοχή.