Η εύθραυστη διατλαντική σχέση και η σκιά του Ντόναλντ Τραμπ
Η ιστορική διατλαντική σχέση ασφάλειας μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών, θεμελιωμένη από το 1945, βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ έχουν προκαλέσει σοβαρή ανησυχία στην Ευρώπη, θέτοντας σε αμφισβήτηση το μέλλον αυτής της συμμαχίας.
Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, ο Αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, δημιουργώντας ένα κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας για τους Ευρωπαίους ηγέτες. Η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει μια Αμερική σκεπτικιστική, αν όχι εχθρική.
Η κριτική του Τραμπ στην Ουκρανία και οι αντιδράσεις
Οι αμφιβολίες για την στάση του Τραμπ έναντι της Ευρώπης ενισχύθηκαν όταν κατηγόρησε την Ουκρανία ότι “ξεκίνησε” τον πόλεμο με τη Ρωσία. Αυτή η δήλωση προκάλεσε σοκ, ακόμη και στους πιο ένθερμους υποστηρικτές της Αμερικής στην Ευρώπη. Ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης ανέφερε χαρακτηριστικά: “Έχουμε μια συμμαχία μεταξύ ενός Ρώσου προέδρου που θέλει να καταστρέψει την Ευρώπη και ενός Αμερικανού προέδρου που επίσης θέλει να καταστρέψει την Ευρώπη.”
Μετά από σχεδόν τρία χρόνια υποστήριξης της Ουκρανίας υπό την προεδρία του Τζο Μπάιντεν, ο Τραμπ υιοθετεί την ρητορική του Πούτιν. Χαρακτήρισε τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι “δικτάτορα” και εξέφρασε αδιαφορία για την έκβαση του πολέμου.
Ευρωπαϊκή αντίδραση και αναζήτηση αυτόνομης άμυνας
Τα κυριότερα πολιτικά κόμματα της Ευρώπης, όπως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες, η φιλελεύθερη Ανανεωτική Ευρώπη και οι Πράσινοι, συμφωνούν ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται αποκλειστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες για την υπεράσπιση των κοινών αξιών και συμφερόντων. Επισημαίνουν την ανάγκη για ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, με αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και υποστήριξη προς την Ουκρανία. Η ασφάλεια της Ουκρανίας θεωρείται άμεσα συνδεδεμένη με την ασφάλεια της Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη καλούνται να αναλάβουν δράση, σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ και άλλους συμμάχους, για την οικοδόμηση μιας ισχυρότερης ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας και άμυνας. Ωστόσο, δεν υπάρχει ομοφωνία, με ορισμένα κόμματα να εκφράζουν διαφωνίες σχετικά με την αξιολόγηση των Ηνωμένων Πολιτειών και την ανάγκη για “ήρεμο διάλογο”.
Αναζητώντας ρεαλιστικές λύσεις και ενίσχυση του ΝΑΤΟ
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο πρώην πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον υποστηρίζει ότι οι δηλώσεις του Τραμπ έχουν σκοπό να “σοκάρουν” τους Ευρωπαίους και να τους κινητοποιήσουν. Ανώτερος Πολωνός αξιωματούχος συμφωνεί, τονίζοντας ότι ο Τραμπ επιθυμεί την ανάληψη μεγαλύτερης ευθύνης από την Ευρώπη για την ασφάλειά της, με στόχο την ενίσχυση του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές τι ακριβώς διαπραγματεύεται ο Τραμπ και ποιος ωφελείται από αυτή την κατάσταση. Η Ουκρανία και η Ευρώπη αισθάνονται την μεγαλύτερη πίεση, ενώ τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης προβάλλουν μια εικόνα θριάμβου. Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεν έχει καταφέρει να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Τραμπ.
Ορυκτά της Ουκρανίας και μελλοντικές προκλήσεις
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι προσπάθησε να προσεγγίσει τον Τραμπ προσφέροντας πρόσβαση στα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας, όπως το λίθιο, σε αντάλλαγμα για στρατιωτική υποστήριξη. Ωστόσο, ο Τραμπ φαίνεται να απαιτεί πρόσβαση στα ορυκτά ως ανταπόδοση για την βοήθεια που έχει ήδη προσφερθεί.
Οι Ευρωπαίοι ανησυχούν ότι η στοχοποίηση του Ζελένσκι από τον Τραμπ θα μπορούσε να υπονομεύσει την σταθερότητα της Ουκρανίας και να ευνοήσει τη Ρωσία. Ο Τζέιμς Νίξεϊ από το Chatham House προειδοποιεί ότι ο Πούτιν έχει φιλοδοξίες να επεκτείνει τον εδαφικό έλεγχο της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Βαλτικής.
Ο Τραμπ έχει επίσης αφήσει να εννοηθεί ακόμη και την πιθανότητα χρήσης στρατιωτικής βίας για τον έλεγχο της Γροιλανδίας, δημιουργώντας φόβους για μια πιθανή σύγκρουση μεταξύ μελών του ΝΑΤΟ.
Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα “επεκτείνουν και πάλι την επικράτειά μας”, μια δήλωση που προκαλεί μεγάλη ανησυχία για το μέλλον της διεθνούς τάξης και της διατλαντικής συμμαχίας.
