Ανώτατο Δικαστήριο Σουηδίας: Τέλος στην αγωγή της Γκρέτα Τούνμπεργκ για την κλιματική αλλαγή
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Σουηδίας έβαλε τέλος στην αγωγή που κατέθεσε η Γκρέτα Τούνμπεργκ, ακτιβίστρια για την κλιματική αλλαγή, μαζί με εκατοντάδες άλλους ακτιβιστές, με στόχο να αναγκάσουν το σουηδικό κράτος να λάβει πιο αυστηρά μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής. Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου επικεντρώνεται στον διαχωρισμό των εξουσιών, υπογραμμίζοντας ότι δεν είναι ρόλος της δικαιοσύνης να υπαγορεύσει συγκεκριμένες πολιτικές δράσεις στο κοινοβούλιο ή την κυβέρνηση.
Η αγωγή, που κατατέθηκε αρχικά το 2022 σε κατώτερο δικαστήριο, ισχυριζόταν ότι το κράτος παραβιάζει δικαιώματα που κατοχυρώνονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς δεν λαμβάνει επαρκή μέτρα για να περιορίσει την κλιματική αλλαγή και να μετριάσει τις επιπτώσεις της. Οι ενάγοντες, συμπεριλαμβανομένης της Γκρέτα Τούνμπεργκ και της ομάδας Aurora, υποστήριξαν ότι η Σουηδία πρέπει να κάνει περισσότερα για να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού.
Το κατώτερο δικαστήριο ζήτησε το 2023 από το Ανώτατο Δικαστήριο να διευκρινίσει αν μια τέτοια αγωγή μπορεί να εκδικαστεί σε σουηδικό δικαστήριο. Στη συνέχεια, το κράτος υπέβαλε αίτημα προς το δικαστήριο να απορριφθεί η υπόθεση, οδηγώντας στην τελική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
«Ένα δικαστήριο δεν μπορεί να αποφασίσει ότι η Βουλή ή η κυβέρνηση πρέπει να λάβει οποιαδήποτε ειδική δράση. Τα πολιτικά σώματα αποφασίζουν ανεξάρτητα για το ποια ειδικά μέτρα για το κλίμα θα πρέπει να λάβει η Σουηδία», αναφέρει χαρακτηριστικά η δήλωση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή τονίζει την ανεξαρτησία των πολιτικών σωμάτων στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την πολιτική για το κλίμα.
Παρά την απόρριψη της συγκεκριμένης αγωγής, το Ανώτατο Δικαστήριο άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικών αγωγών, υπό διαφορετικές συνθήκες. Αναγνώρισε ότι μια αγωγή που θα διατυπωνόταν διαφορετικά και θα εστίαζε στην παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων βάσει της ευρωπαϊκής σύμβασης, θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει δεκτή. Αυτό συνάδει με προηγούμενες αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αναγνωρίζουν το δικαίωμα ορισμένων ομάδων να καταθέτουν αγωγές για την κλιματική αλλαγή. Η νομική αυτή δυνατότητα προσφέρει μια νέα οδό για τους ακτιβιστές του κλίματος στη Σουηδία.
«Το Ανώτατο Δικαστήριο αναφέρει στην απόφασή του ότι μια τέτοια υπόθεση θα μπορούσε μόνο να αφορά το κατά πόσον ατομικά δικαιώματα έχουν παραβιαστεί με βάση τη σύμβαση, όχι για το τι ειδικά μέτρα είναι υποχρεωμένο να λάβει το κράτος», διευκρινίζεται στην ανακοίνωση.
H ομάδα των εναγόντων, γνωστή ως ομάδα Aurora, είχε καταθέσει αίτημα στο κατώτερο δικαστήριο για να διατάξει τη Σουηδία να λάβει πιο δραστικά μέτρα για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, ένα κρίσιμο όριο για την αποφυγή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Παρά την απόρριψη της αγωγής, το θέμα παραμένει υψηλά στην ατζέντα της δημόσιας συζήτησης.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) είχε αποφανθεί πέρυσι πως η ελβετική κυβέρνηση παραβίασε τα δικαιώματα των πολιτών της με την αποτυχία της να καταπολεμήσει αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή, μια απόφαση που δημιούργησε ένα ιστορικό προηγούμενο. Η απόφαση αυτή ενίσχυσε τις προσπάθειες ακτιβιστών σε όλη την Ευρώπη να χρησιμοποιήσουν τη δικαστική οδό για να αναγκάσουν τις κυβερνήσεις να αναλάβουν πιο φιλόδοξη δράση για το κλίμα.
Ωστόσο, το ΕΔΔΑ απέρριψε δύο άλλες υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένης μίας που είχαν καταθέσει έξι νέοι Πορτογάλοι εναντίον 32 ευρωπαϊκών χωρών, ισχυριζόμενοι ότι αυτές οι χώρες απέτυχαν να αποτρέψουν την κλιματική αλλαγή. Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι ενάγοντες έπρεπε πρώτα να επιδιώξουν μια δικαστική απόφαση στην Πορτογαλία, πριν προσφύγουν στο ΕΔΔΑ. Η απόφαση αυτή υπογραμμίζει τη σημασία της εξάντλησης των εσωτερικών νομικών οδών πριν από την προσφυγή σε διεθνή δικαστήρια.
