Οι «Μπλε Ζώνες», περιοχές-πρότυπα μακροζωίας στον πλανήτη, αποτελούν πηγή έμπνευσης και επιστημονικής έρευνας. Ο ειδικός στη μακροζωία Dan Buettner τις έχει προσδιορίσει ως την Οκινάουα στην Ιαπωνία, τη Σαρδηνία στην Ιταλία, τη Νικογιά στην Κόστα Ρίκα, τη Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια και φυσικά, την Ικαρία στην Ελλάδα. Σε αυτές τις περιοχές, οι κάτοικοι όχι απλά ζουν περισσότερο, αλλά και με εξαιρετική ποιότητα ζωής.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο podcast «Live Well Be Well» με τη Sarah Ann Macklin, ο Dan Buettner τόνισε ότι η Ικαρία κατέχει μια ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις Μπλε Ζώνες, όχι μόνο λόγω του υψηλού προσδόκιμου ζωής των κατοίκων της, αλλά και λόγω των εξαιρετικά χαμηλών ποσοστών εμφάνισης άνοιας. «Οι Ικαριώτες ζουν κατά μέσο όρο οκτώ χρόνια περισσότερο από τους Αμερικανούς, και το σημαντικότερο είναι ότι το κάνουν με ελάχιστα περιστατικά άνοιας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Buettner.
Όπως αναφέρει και σχετικό δημοσίευμα της New York Post, η εικόνα της Ικαρίας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου περίπου 6,7 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από Αλτσχάιμερ, και οι προβλέψεις δείχνουν ότι ο αριθμός αυτός θα εκτοξευθεί στα 13,8 εκατομμύρια μέχρι το 2060, σύμφωνα με το «National Institutes of Health» (NIH). Στην Ικαρία, αντίθετα, οι ερευνητές εντόπισαν μόλις τρεις ήπιες περιπτώσεις άνοιας σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, ένα πραγματικά εντυπωσιακό στατιστικό στοιχείο.
Greek island with almost no dementia follows a twist on the Mediterranean diet — the 2 drinks they love https://t.co/Kl86TWTU4C pic.twitter.com/paa81dcAm0
— New York Post (@nypost) February 17, 2025
Ένα από τα μυστικά της Ικαρίας, σύμφωνα με τον Buettner, κρύβεται στα ροφήματα που απολαμβάνουν οι κάτοικοι: αντιφλεγμονώδη τσάγια και καφές. Τα τσάγια που καταναλώνουν οι Ικαριώτες δεν είναι μόνο πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες, αλλά δρουν και ως φυσικά διουρητικά. «Τα διουρητικά είναι συχνά η πρώτη φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται σε περιπτώσεις υπέρτασης. Μειώνουν την αρτηριακή πίεση, βοηθούν τα νεφρά να αποβάλλουν το νάτριο και διατηρούν τις αρτηρίες καθαρές και εύκαμπτες», εξηγεί ο ειδικός. Μάλιστα, μια έρευνα του 2013 έδειξε ότι η μακροχρόνια χρήση διουρητικών συνδέεται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης Αλτσχάιμερ κατά 50%. Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει μία σημαντική σύνδεση μεταξύ της υγείας των νεφρών και της γνωστικής λειτουργίας.
Εκτός από τα τσάγια, οι Ικαριώτες καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες ελληνικού καφέ. Μια μελέτη του 2010, που παρακολούθησε συμμετέχοντες για 21 χρόνια, έδειξε ότι όσοι κατανάλωναν 3 έως 5 φλιτζάνια καφέ ημερησίως στη μέση ηλικία είχαν 65% μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια ή Αλτσχάιμερ σε μεγαλύτερη ηλικία. Παράλληλα, έρευνα του 2021 έδειξε ότι η κατανάλωση 2-3 φλιτζανιών καφέ και της ίδιας ποσότητας τσαγιού καθημερινά συνδέεται με 30% μικρότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και άνοιας. Η κατανάλωση καφέ, λοιπόν, φαίνεται να παίζει προστατευτικό ρόλο για την υγεία του εγκεφάλου.
Κοινωνικότητα και Ευεξία: Ο Αντίκτυπος της Ζωντανής Κοινότητας
Πέρα από τη διατροφή, ο Dan Buettner δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνική ζωή των Ικαριωτών. «Οι κάτοικοι της Ικαρίας είναι πολύ λιγότερο πιθανό να νιώσουν μοναξιά ή κατάθλιψη σε σύγκριση με τους ανθρώπους που ζουν σε άλλες δυτικές κοινωνίες», επισημαίνει. Αξίζει να σημειωθεί ότι μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη έχουν 50% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια. Η κοινωνική σύνδεση και η αίσθηση του ανήκειν, επομένως, φαίνεται να αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την ψυχική και γνωστική υγεία.
Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας είναι η φυσική δραστηριότητα. Το ιδιαίτερο ανάγλυφο της Ικαρίας, με τις έντονες κλίσεις, αναγκάζει τους κατοίκους να κινούνται διαρκώς. «Ακόμα και μια απλή επίσκεψη στο μπακάλικο συνεπάγεται μια μικρή ανάβαση», αναφέρει ο Buettner. Σε αντίθεση με τον καθιστικό τρόπο ζωής που κυριαρχεί σε πολλές δυτικές κοινωνίες, οι Ικαριώτες ενσωματώνουν τη φυσική κίνηση στην καθημερινότητά τους με φυσικό και αβίαστο τρόπο. Αυτή η συνεχής, ήπια άσκηση συμβάλλει στη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης και φαίνεται επίσης να έχει θετική επίδραση στην γνωστική λειτουργία.
Συνοψίζοντας, το «μυστικό» της μακροζωίας και της διανοητικής διαύγειας στην Ικαρία δεν είναι κάποιο μαγικό συστατικό, αλλά ένας τρόπος ζωής που βασίζεται σε μια παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή, την καθημερινή φυσική δραστηριότητα, την ισχυρή κοινωνική συνοχή και την αποφυγή του στρες. Ίσως, ακολουθώντας το παράδειγμα των Ικαριωτών, να μπορέσουμε κι εμείς να απολαύσουμε περισσότερα χρόνια ζωής με υγεία, ευεξία και διαύγεια.
