Δύο χρόνια συμπληρώθηκαν στις 6 Φεβρουαρίου από τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία, μια τραγωδία που, παράδοξα, αποτέλεσε το έναυσμα για μια νέα προσέγγιση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η “διπλωματία των σεισμών”, όπως χαρακτηρίστηκε, επιχείρησε να χτίσει γέφυρες αλληλεγγύης πάνω στα συντρίμμια.
Ο τότε Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, ήταν από τους πρώτους αξιωματούχους που επισκέφθηκε την Τουρκία μετά την καταστροφή, εκφράζοντας στον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, την αμέριστη στήριξη της Ελλάδας.
Ακολούθησε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού: η επίσκεψη του τότε Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Παναγιωτόπουλου. Ο Τούρκος ομόλογός του, γνωστός για τις συχνά αιχμηρές δηλώσεις του, τον ξενάγησε στους πληγέντες καταυλισμούς.
Μία επιστολή του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προς τον τότε Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για την 25η Μαρτίου, με ευχές και έκφραση της ελπίδας για ενίσχυση της συνεργασίας, δόθηκε στη δημοσιότητα από την Άγκυρα, σηματοδοτώντας μια αλλαγή τόνου.
Είχε προηγηθεί, τον Ιανουάριο του 2023, η αποστολή στεφάνου από τον τότε Υπουργό Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, στην κηδεία της μητέρας του Νίκου Παναγιωτόπουλου, γεγονός που μαρτυρούσε την ύπαρξη ενός διαύλου επικοινωνίας σε ανώτατο επίπεδο, ιδιαίτερα κρίσιμου σε περιόδους κρίσης.
Περίοδος σχετικής ηρεμίας
Μετά τους σεισμούς, παρατηρήθηκε αισθητή μείωση των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου από τουρκικά αεροσκάφη.
Οι δύο χώρες κατέβαλαν συντονισμένες προσπάθειες –παρά κάποιες εξαιρέσεις– να αποφύγουν εντάσεις, ακόμα και κατά την περίοδο των εθνικών εκλογών της άνοιξης του 2023.
Η πρώτη συνάντηση μεταξύ Μητσοτάκη και Ερντογάν μετά τις εκλογές πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, στις 12 Ιουλίου 2023. Εκεί συμφωνήθηκε η επανεκκίνηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας με έμφαση στη «θετική ατζέντα».
Το ακανθώδες ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών
Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας έλαβε χώρα στις 6 Δεκεμβρίου 2023, με τη Διακήρυξη των Αθηνών να υπογραμμίζει τη δέσμευση για ειρηνική επίλυση των διαφορών και την επανέναρξη του διαλόγου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Ωστόσο, παρά τις δηλώσεις καλής θέλησης, οι αποστάσεις παραμένουν σημαντικές.
Αρχικές διαρροές από την Αθήνα παρουσίαζαν μια πιο αισιόδοξη εικόνα για τις προοπτικές επίλυσης.
Κριτική από τη δεξιά πτέρυγα
Ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, υποστηρίζει τη διατήρηση ήρεμου κλίματος, ακόμα και αν δεν έχει βρεθεί λύση στο ζήτημα των θαλασσίων ζωνών, τονίζοντας τη σημασία των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας.
Η προσέγγιση αυτή έχει προκαλέσει κριτική από μερίδα της δεξιάς πτέρυγας της ΝΔ.
Οι τουρκικές NAVTEX για έρευνες σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου ανέδειξαν τις υπάρχουσες διαφωνίες.
Παρά τη γενικότερη αποκλιμάκωση, σημειώνονται και πάλι κάποιες, έστω και σποραδικές, παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου.
Επιπλέον, ακούγονται ξανά οι φωνές του τουρκικού εθνικισμού, όπως του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, του Χουλουσί Ακάρ και του Ομέρ Τσελίκ.
Τα θαλάσσια πάρκα έχουν επίσης αναδειχθεί σε σημείο τριβής.
Στην Ελλάδα, οι δηλώσεις του πρώην Πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά, προκάλεσαν αντιδράσεις εντός της ΝΔ.
Η αντιπολίτευση επιδεικνύει μια σταθερά πιο αυστηρή στάση.
