Αυτή την εβδομάδα, οι Ευρωπαίοι νομοθέτες διέπραξαν ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της καταπολέμησης της πλαστικής ρύπανσης, η οποία έχει γίνει έντονα αισθητή στην ισπανική επαρχία της Ταραγόνα και σε πολλές συνολικά παραλίες της Ευρώπης.
Η Ταραγόνα, με τις υπέροχες χρυσές αμμουδιές της, έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της κρίσης των πλαστικών μικροσφαιρίων, που είναι αυτά τα μικροσκοπικά κομματάκια πλαστικού που μοιάζουν με κόκκους ρυζιού. Αυτά τα μικροσφαιρίδια αποτελούν βασικό συστατικό για σχεδόν όλα τα πλαστικά προϊόντα παγκοσμίως, με την περιοχή να φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους πετροχημικούς κόμβους στη νότια Ευρώπη, καθιστώντας τη ζωή των παραλίων ακόμα πιο δύσκολη.
«Βρισκόμαστε στην καρδιά της ρύπανσης», αναφέρει ο χημικός Χοακίμ Ροβίρα από το Πανεπιστήμιο Rovira i Virgili της Ταραγόνα. «Δεν είμαι εναντίον της βιομηχανίας, ωστόσο, η παραγωγή θα πρέπει να είναι βιώσιμη».
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάθε χρόνο απελευθερώνονται από 52.000 έως 184.000 τόνοι πλαστικών μικροσφαιριδίων στο περιβάλλον στην Ευρώπη, κυρίως λόγω μη επαρκούς διαχείρισης σε όλα τα στάδια της εφοδιαστική αλυσίδας.
Το ανεξέλεγκτο πρόβλημα της ρύπανσης
Μια βόλτα στην παραλία Πινέντα της Ταραγόνα αποκαλύπτει την απογοητευτική πραγματικότητα: μικροσφαιρίδια είναι παντού στην άμμο. Πέρα από το ότι είναι μια αισθητικά απογοητευτική θέα, συνιστούν σοβαρή περιβαλλοντική απειλή. Μην μπορώντας να βιοδιασπαστούν, συγκεντρώνονται στους θαλάσσιους οργανισμούς και συμβάλλουν στην ευρύτερη μόλυνση από μικροπλαστικά.
Παρά την σοβαρότητα της κατάστασης, δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής υπεύθυνός για την ρύπανση. Η Εισαγγελία της Ταραγόνα έχει ξεκινήσει τρεις φορές έρευνες (το 2019, το 2021, και το 2024) για να εντοπίσει τους υπεύθυνους, αλλά όλες οι έρευνες έχουν κλείσει λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο σε Ισπανία. Το 2023, διαρροή μικροσφαιριδίων στον Ατλαντικό είχε ως αποτέλεσμα οικολογική και πολιτική κρίση στη βόρεια Ισπανία. Το 2020, 10 τόνοι μικροσφαιριδίων διέρρευσαν στη Βόρεια Θάλασσα, με επιπτώσεις στις ακτές της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Δανίας. Μια τυχαία διαρροή στην Ολλανδία προκαλεί εκτεταμένες ζημιές στους θαλάσσιους οργανισμούς.
Ευρωπαϊκή παρέμβαση και πολιτικές διαφωνίες
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί καλούνται να βρουν λύσεις για τη ρύπανση της βιομηχανίας χωρίς να πλήξουν την οικονομία του τομέα των πλαστικών. Ο Ισπανός ευρωβουλευτής Σέσαρ Λουένα δήλωσε: «Κατανοώ την απογοήτευση των πολιτών της Ταραγόνα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εργάζεται προς την κατεύθυνση πιο αυστηρών κανονισμών και ανάληψης ευθυνών από τους ρυπαντές».
Ο δήμαρχος της περιοχής Βίλα-Σεκά, Πέρε Σεγκούρα, ανέφερε πως οι νέοι κανονισμοί δεν θα αποτελέσουν «επίθεση κατά των πλαστικών», αλλά θα διασφαλίσουν ότι «δεν θα υπάρχει ρύπανση σε περιοχές που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν πλαστικά».
Όμως, οι βιομηχανίες πλαστικών διαφωνούν. Η πρωτοβουλία Operation Clean Sweep, μια εθελοντική κίνηση του κλάδου για τον περιορισμό των διαρροών, προβλήθηκε ως απόδειξη ότι οι εταιρείες αναλαμβάνουν δράση. Ο χημικός σύνδεσμος της Ταραγόνα υποστηρίζει πως οι περισσότερες επιχειρήσεις τηρούν τις πρότυπες διαδικασίες, αλλά πολλές μικρές εταιρείες δεν συμμορφώνονται με τις κατευθύνσεις αυτές.
Το 2023, η κυβέρνηση της Καταλονίας εντόπισε για πρώτη φορά συλλογική ευθύνη για τη ρύπανση και αναγνώρισε δώδεκα εταιρείες ως βασικούς ρυπαντές, μεταξύ των οποίων οι Basell Poliolefinas Ibérica, Dow Chemical Ibérica και Repsol Química. Παρ’ όλα αυτά, οι αρχές δεν μπόρεσαν να απαιτήσουν αποζημίωση λόγω νομικών ασάφειών.
Διαμάχη στις Βρυξέλλες
Στις Βρυξέλλες συνεχίζονται οι συζητήσεις για τη δημιουργία ενός αυστηρότερου κανονιστικού πλαισίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πιέζει για αυστηρότερους κανόνες από τις κρατικές αρχές, γεγονός που προκαλεί αντιπαραθέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών. Ο σύνδεσμος Plastics Europe που εκπροσωπεί τη βιομηχανία ζητά πιο ευέλικτα μέτρα και προειδοποιεί ότι οι προτάσεις των ευρωβουλευτών είναι υπερβολικά σοβαρές.
Περιβαλλοντικές οργανώσεις αναφέρουν ότι οι ευρωβουλευτές κάνουν «ένα επιπλέον βήμα», ελπίζοντας ότι οι τελικές ρυθμίσεις θα συμπεριλάβουν περιορισμούς στη θαλάσσια μεταφορά μικροσφαιριδίων.
«Απαιτείται η υποστήριξη όλων των σχετικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών αρχών, ώστε οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες να συνοδευτούν από αποτελεσματικές δράσεις στην Ταραγόνα», δήλωσε ο ευρωβουλευτής Λουένα.
