Η μείωση των μεταναστευτικών ροών μέσω της Κεντρικής Μεσογείου έχει γίνει το καύχημα της Ιταλικής κυβέρνησης, με την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι να επικαλείται αυτή την επιτυχία.
Το ζήτημα των αφίξεων μεταναστών έχει βρεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας της Μελόνι τα τελευταία χρόνια, παρά τις προκλήσεις που περιβάλλουν την αποτελεσματικότητα των νέων υποδομών και προγραμμάτων που έχουν θεσπιστεί. Οι επενδύσεις των 800 εκατομμυρίων ευρώ σε αλβανικά κέντρα υποδοχής δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αλλά η κυβέρνηση της Ιταλίας προβάλλει τη μείωση των αφίξεων ως δείγμα της επιτυχούς διαχείρισής της.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλάκης (Frontex), οι παράνομες διελεύσεις στα σύνορα της ΕΕ υπήρξαν μειωμένες κατά 38% το 2024, επιβεβαιώνοντας τα χαμηλότερα ποσοστά από το 2021, που οφείλονταν στην πανδημία. Η ελάττωση αυτή αποδίδεται κυρίως στη μείωση κατά 59% των αναχωρήσεων από χώρες όπως η Τυνησία και η Λιβύη.
Ωστόσο, η Μελόνι αναλαμβάνει τα εύσημα για την κατακόρυφη πτώση των μεταναστευτικών ροών, υποστηρίζοντας την στήριξη που παρέχει η κυβέρνηση της, η οποία όπως ισχυρίζεται έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς. Ενδεικτικά, αναφέρθηκε στη σύναψη συμφωνιών με χώρες από τις οποίες προέρχονται οι μετανάστες, όπως η Τυνησία και η Λιβύη, σκοπεύοντας να περιορίσει τις αναχωρήσεις στην πηγή, ενώ παράλληλα προσπαθεί να δημιουργήσει κέντρα σε τρίτες χώρες για την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου.
Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτής της στρατηγικής παραμένει αμφίβολη. Τα κέντρα στην Αλβανία, που έχουν σχεδιαστεί για να εξυπηρετούν τους αιτούντες άσυλο, αδυνατούν να προχωρήσουν επειδή αντιμετωπίζουν νομικές προκλήσεις. Το μέλλον του όλου πλάνου θα κριθεί από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με την οποία αναμένεται να υπάρξει εξέλιξη τον Φεβρουάριο.
Κατά την διάρκεια αυτού του διαστήματος, οι Ιταλοί υπεύθυνοι φαίνεται ότι απολαμβάνουν τη διαμονή τους στην παραλιακή πόλη Shengjin της Αλβανίας, διαμένοντας σε πολυτελή καταλύματα και δοκιμάζοντας τοπικά κρασιά, όπως καταγράφηκε από την Euractiv.
Αντίθετα, η Βαλέρια Ταουρίνο, γενική διευθύντρια της ΜΚΟ SOS Méditerranée Italia, επισημαίνει ότι τα στατιστικά στοιχεία του Frontex δεν θα έπρεπε να θεωρούνται επιτυχία, αλλά μάλλον το αντίθετο.
Η Ταουρίνο επέκρινε τις ισχυρές συμφωνίες με χώρες όπως η Λιβύη και η Τυνησία, πρόσθεσε ότι αυτές οι πολιτικές δημιουργούν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυθαίρετες συλλήψεις και κακοποίηση υποψηφίων μεταναστών. Αν και παραδέχτηκε πως η μείωση των αφίξεων μπορεί να σχετίζεται με αυτές τις συμφωνίες, η ίδια τόνισε ότι αυτό γίνεται εις βάρος της τήρησης διεθνών συμβάσεων και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σημειώνοντας ότι “λιγότερες αναχωρήσεις δεν σημαίνουν απαραίτητα λιγότερους θανάτους”.
Η ίδια επισημαίνει πως οι πολιτικές εξωτερίκευσης των συνόρων δεν έχουν καταφέρει να περιορίσουν τις μεταναστευτικές ροές, αλλά μάλλον έχει κάνει αυτές τις διαδικασίες πιο επικίνδυνες και αόρατες.
