Η ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης είναι πλέον πιο κρίσιμη από ποτέ. Ας δούμε πώς η ΕΕ αναπροσαρμόζει τις στρατηγικές της για την εξασφάλιση των απαραίτητων πρώτων υλών.
Ευρωπαϊκή Παραγωγή Κρίσιμων Πρώτων Υλών
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αφύπνισε την Ευρώπη σχετικά με την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο. Αυτό ώθησε την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια ενδελεχή αναζήτηση για εναλλακτικές πηγές προμήθειας κρίσιμων πρώτων υλών, απαραίτητων για την επιτυχή ενεργειακή μετάβαση και την πράσινη ανάπτυξη. Ενώ η ΕΕ δεν είναι πλήρως αυτάρκης, ορισμένα κράτη μέλη διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή συγκεκριμένων υλικών.
Για παράδειγμα:
- Γαλλία: Καλύπτει το 76% της ζήτησης της ΕΕ σε ναφθαλίνη, μια σημαντική χημική ένωση.
- Βέλγιο: Παρέχει το 59% του αρσενικού, ενός στοιχείου με βιομηχανικές εφαρμογές.
- Φινλανδία: Παράγει το 38% του νικελίου, ένα βασικό μέταλλο για τις μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και άλλες τεχνολογίες.
- Ισπανία: Συνεισφέρει το 31% του στροντίου, ενός μετάλλου που χρησιμοποιείται σε διάφορες εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων των πυροτεχνημάτων και των ηλεκτρονικών.
Η Σημασία της Λατινικής Αμερικής και η Συμφωνία με τη Χιλή
Εκτός από την εσωτερική παραγωγή, η ΕΕ αναζητά διεθνείς συνεργασίες για την εξασφάλιση κρίσιμων πρώτων υλών. Η Λατινική Αμερική αναδεικνύεται ως μια περιοχή-κλειδί, με τη Βραζιλία να θεωρείται σημαντικός προμηθευτής. Ωστόσο, η Χιλή κατέχει εξέχουσα θέση, αφού καλύπτει το 79% των αναγκών της ΕΕ σε εξευγενισμένο λίθιο.
Λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για λίθιο, ειδικά για την παραγωγή μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι η ζήτηση θα αυξηθεί κατά 12 φορές έως το 2030 και κατά 21 φορές μέχρι το 2050. Για να διασφαλιστεί η σταθερή προμήθεια λιθίου, η ΕΕ σχεδιάζει να θέσει σε εφαρμογή μια εμπορική συμφωνία με τη Χιλή, η οποία θα εστιάζει αποκλειστικά σε θέματα ενέργειας και πρώτων υλών, τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους.
Επιπλέον, τον Δεκέμβριο του 2024, αναμένεται να υπογραφεί μια αρχική συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και της εμπορικής ένωσης Mercosur (Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη), με στόχο τη μείωση και κατάργηση διαφόρων εξαγωγικών δασμών και περιορισμών.
Προκλήσεις και Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις
Η αύξηση της εξόρυξης κρίσιμων πρώτων υλών στη Λατινική Αμερική παρουσιάζει σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες, αλλά εγείρει και σοβαρές προκλήσεις. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οι κοινωνικο-οικονομικές συγκρούσεις είναι ανησυχίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Σύμφωνα με μια έκθεση του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας, πάνω από το 40% των περιβαλλοντικών συγκρούσεων στην περιοχή συνδέονται με την εξόρυξη ορυκτών πόρων. Παρά τις δεσμεύσεις της ΕΕ για βιώσιμες πρακτικές εξόρυξης και εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τις μεγάλες ποσότητες νερού που απαιτούνται για την εξόρυξη λιθίου.
Η εύρεση μιας ισορροπίας μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας είναι κρίσιμης σημασίας για την αποτελεσματική και υπεύθυνη αξιοποίηση των κρίσιμων πρώτων υλών. Η προστασία των οικοσυστημάτων και η διασφάλιση των δικαιωμάτων των τοπικών κοινοτήτων πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο των προσπαθειών.
