Μια ομάδα ερευνητών από τη Μάλτα και την Ιταλία έφερε στο φως ένα αρχαίο υδάτινο σύστημα κάτω από τον πυθμένα του Κορινθιακού Κόλπου, με νερό σχεδόν γλυκό που κρύβεται σε ιζήματα εδώ και 800.000 χρόνια. Η ανακάλυψη αυτή, που βασίζεται σε προσομοιώσεις και γεωλογικές μετρήσεις, έρχεται σε μια εποχή που η έλλειψη νερού πιέζει σκληρά τη Μεσόγειο. Γιατί ακριβώς τώρα, όταν η κλιματική αλλαγή χτυπάει πόρτα;
Η ματιά πίσω στα παλιά, μέσα από τα ιζήματα
Η Σενάι Χοροζάλ, επικεφαλής της ομάδας, μιλάει με σαφήνεια για την επιλογή της περιοχής.
«Μια από τις πιο καλά μελετημένες περιοχές της Μεσογείου όσον αφορά στην τεκτονική δραστηριότητα και την απόθεση των ιζημάτων», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Οι επιστήμονες στράφηκαν εκεί επειδή ο κόλπος κρύβει μια ιστορία κινήσεων γης και νερού, που κάνει τέτοιες ανακαλύψεις πιο πιθανές. Ο τόπος αυτός, γνωστός από αρχαιολογικές και γεωλογικές εκστρατείες, δείχνει πώς η φύση αποθηκεύει μυστικά βαθιά.
Οι προσομοιώσεις κάλυψαν ολόκληρη την περίοδο, δείχνοντας πώς η αλατότητα άλλαζε αργά μέσα στα στρώματα ιζημάτων, με το νερό να μπαίνει κυρίως όταν οι πάγοι κάλυπταν τη γη και η θάλασσα έπεφτε χαμηλά. Τότε, εκτεταμένες εκτάσεις της υφαλοκρηπίδας έβλεπαν το φως, επιτρέποντας στη βροχή και τα ποτάμια να στραγγίξουν βαθιά. Αυτά τα στρώματα, πυκνά και δύσκολα στο νερό, κράτησαν τα υγρά παγιδευμένα, ακόμα και μέσα από αμέτρητες αλλαγές.
«Κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, το νερό της βροχής και το νερό των ποταμών μπορούσαν να διεισδύσουν στα ιζήματα και να αποθηκευτούν», εξηγεί η Χοροζάλ. «Η παρουσία πλευρικά εκτεταμένων, χαμηλής διαπερατότητας ιζηματογενών στρωμάτων έχει βοηθήσει στη διατήρηση αυτών των υδάτινων σωμάτων για 800.000 χρόνια, τα οποία λειτουργούσαν ως δεξαμενές που τροφοδοτούνταν συνεχώς κατά την περίοδο που η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλή. Παρόλο που το αποθηκευμένο γλυκό νερό δεν έχει παραμείνει πλήρως αμετάβλητο για 800.000 χρόνια, το σύστημα στο σύνολό του έχει σταθεροποιηθεί σε χαμηλή αλατότητα μακροπρόθεσμα αναμειγνυόμενο με το θαλασσινό νερό σε πολλαπλές ανόδους και πτώσεις της στάθμης της θάλασσας».
«Πρόκειται για μια γεωλογικά ενεργή λεκάνη σχίσματος με υψηλό ρυθμό συσσώρευσης ιζημάτων που έχει βιώσει σημαντικές διακυμάνσεις στη στάθμη της θάλασσας τα τελευταία εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, στοιχεία που την καθιστούν ιδανικό φυσικό εργαστήριο για τη μελέτη του πώς σχηματίζονται και διατηρούνται τα παράκτια συστήματα υπόγειων υδάτων χαμηλής αλατότητας», προσθέτει η ερευνήτρια.
Τι σημαίνει αυτό για τα νερά της Ελλάδας;
Η Ελλάδα παλεύει ήδη με ξηρασίες και αυξανόμενη ζήτηση, όπως πολλές χώρες γύρω από τη θάλασσα αυτή. Μια τέτοια χαρτογράφηση μπορεί να φωτίσει άγνωστα αποθέματα, βοηθώντας κυβερνήσεις να σχεδιάσουν καλύτερα.
Η Χοροζάλ βλέπει ευκαιρίες, αλλά με επιφυλάξεις. «Στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και της αυξανόμενης ζήτησης για γλυκό νερό, η γνώση του πού βρίσκονται αυτά τα υδάτινα σώματα χαμηλής αλατότητας και πόσο νερό μπορεί να περιέχουν είναι κρίσιμη για τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές διαχείρισης των υδάτων», δηλώνει. Και προειδοποιεί: «Οποιαδήποτε πιθανή αξιοποίηση θα πρέπει να προσεγγιστεί πολύ προσεκτικά, δεδομένης της περιβαλλοντικής ευαισθησίας των παράκτιων συστημάτων».
Η πλήρης μελέτη φιλοξενείται εδώ: https://link.springer.com/article/10.1007/s10040-025-02943-x.
